B. Przygodzki "Z chirurgiczną precyzją", czyli mamy polską Läckberg!

Polska literatura doczekała się polskiej Camilli Läckberg!

Że jest nią mężczyzna, to nawet lepiej, w każdym razie z punktu widzenia równouprawnienia.

Czytając książkę Błażeja Przygodzkiego miałam wrażenie déjà vu. Ten sam co u Läckberg drewniany język. Słowa ciosane toporem, w żadnym razie nie cięte skalpelem, z chirurgiczną precyzją.

Niby nie ma się do czego przyczepić: zdania są gramatycznie poprawne, obok relacji ze zdarzeń pojawiają się i obfitujące w przymiotniki opisy. Tylko czemu w trakcie lektury ma się wrażenie (wypisz wymaluj jak podczas zapoznawania się z twórczością wspomnianej szwedzkiej autorki!), że ktoś jeździ metalowym rylcem po szklanej tafli?

Camilla Läckberg rozpoczęła swoją literacką karierę po ukończeniu kursu pisania kryminałów.

Nie wiem co ukończył Błażej Przygodzki, ale chyba coś bardzo podobnego. Nigdy nie oglądałam programu telewizyjnego „Gliniarze”, przy którym podobno pracował i w czasie którego – jak można przeczytać na okładce – poznał codzienną pracę policji, ale przypuszczam, że Przygodzki miał do czynienia z o jednym odcinkiem za dużo.

W jego książce pozornie wszystko trzyma się kupy. Jest pomysł (mnie nie zachwycił, ale być może znajdą się amatorzy), jest akcja (napisałabym „szarpnął i ciągnie z mozołem”, ale to też już było, choć nie u Läckberg), są nawet nieśmiałe wycieczki w kierunku społecznym (tu całkiem niezłośliwie przyznaję, że autor dobrze i nawet – niech choć raz użyję w tym poście tego słowa! - błyskotliwie uchwycił podstawowe bolączki polskiej służby zdrowia. Niestety, podejrzewam, że stało się tak tylko dzięki temu, iż uczynił to mimochodem).

Niektórzy twierdzą nawet (Michał Olszański w okładkowym blurbie), iż jest tu i poczucie humoru („Autor błyszczy inteligentnym poczuciem humoru”). Szukałam długo, niestety nie znalazłam. Być może niepotrzebnie skupiłam się na przymiotniku „inteligentne”.

Mogłabym jeszcze wspomnieć o typach powołanych przez Przygodzkiego do życia postaci. Mogłabym, gdybym nie wykorzystała na wstępie zwrotu „ciosane toporem”. Głupio się tak teraz powtarzać. Aby jednak każdy mógł wyrobić sobie własny pogląd, przywołam kilka opisów.

„Kobieta miała włosy upięte w kok, twarz pozbawioną zmarszczek i czarny pieprzyk na długim, spiczastym nosie. Nigdy się nie malowała ani nie uśmiechała. Tego samego wymagała od podległych jej pracownic, które karała nawet za pomalowanie paznokci.”

(Brawo, to opis postaci niesympatycznej!)

„Pod jego gabinetem siedział cierpliwie rudy brodacz. Wyglądał jak prawnuk Lenina. Zaspana twarz nie pasowała do profesji policjanta. Podobnie jak ubiór. Koszulka w kratkę i sztruksowe spodnie. Na kolanach trzymał czerwony kask. Dodają takie do obrzydliwych chińskich skuterów, którymi dzieciaki bez prawa jazdy powodują wypadki na ulicach.”

(Naprawdę? Jak wpadliście na to, że chodzi o kluczową w książce postać komisarza Niedźwieckiego?)

„W drzwiach stała krzykliwie ubrana kobieta. Miała długie kręcone włosy w nienaturalnym kolorze. Na pomarszczonym przez promienie słoneczne biuście spoczywał zawieszony na łańcuszku złoty krzyż. Żółta miniówka i czerwone czółenka podkreślały opalone nogi. Wyglądała, jakby pomyliła adresy i zamiast na karnawał, trafiła do szpitala.”

(Tak, tak, to wredna i dybiąca na majątek żona jednej z ofiar!)

Aby jednak oddać autorowi sprawiedliwość, dodam że – tak samo, gdy czytałam książki Läckberg – po kilkudziesięciu stronach dałam się wciągnąć (wystarczyło włożyć zatyczki do uszu, a świdrujące skrzypienie nieco ucichło). Nie przepadam wprawdzie za ociekającymi krwią historiami wprost z ostrego dyżuru („- Saturacja spada. Migotanie komór! (…) – Resuscytacja, natychmiast!”), tudzież opisami efektów pracy patomorfologów („Ciało było zszyte, ale pozbawione krwi, żółtawa skóra wyglądała jak gumowa wykładzina.” - z dwojga złego przyjemniej czyta się protokoły sekcji zwłok), ale na szczęście nie wypełniły one wszystkich 339 stron powieści, nazwanej dumnie „thrillerem medycznym”.

W roli odmulacza i odmóżdżacza książka sprawiła się bardzo dobrze. Wprawdzie dwukrotnie poczułam szkodliwe przy tego rodzaju lekturze napięcie intelektualne, ale sądzę, że nie powinnam winić za to autora, lecz wydawnictwo. Napięcie to odczuwam zresztą do dziś. Za diabła nie mogę bowiem dociec, czemu spływające po ciele bohaterów pot oraz ślina były tak ważne, że aż trzeba im było przydzielić stróżki!

Błażej Przygodzki „Z chirurgiczną precyzją”. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2013.