M.Rusinek "Nic zwyczajnego", czyli nienadzwyczajna, choć milutka książeczka wspominkowa

Rzeczą ludzką jest myślenie o sobie jako o kimś nadzwyczajnym.

Kimś, komu przytrafiają się rzeczy, które innym nawet się nie śnią. Kimś najbłyskotliwszym, najmądrzejszym, najpiękniejszym, najlepszym na świecie. Może być nawet najbrzydszy, nieważne, ważne żeby naj.

Chcemy stać się zauważeni, nie przemknąć przez życie anonimowo.

W tym kontekście tytuł książki Michała Rusinka poświęconej Wisławie Szymborskiej – „Nic zwyczajnego” można uznać za strzał w dziesiątkę i znakomity chwyt marketingowy (lepiej więc nie nadmieniać, że to zwrot użyty przez samą Szymborską w wierszu „Nicość” – w co jak w co, ale w nicość wolelibyśmy się wszak nie obracać).

„Nic zwyczajnego” to napisana bardzo przyjemnym językiem miła opowieść o życiu niezwyczajnej kobiety, noblistki.

Kolejne anegdoty z życia Szymborskiej wprawiają czytelnika w coraz przyjemniejszy nastrój, przykrywając pojawiające się co jakiś czas dłużyzny.

Szymborska urocza, błyskotliwa, inteligentna, wybitna, obdarzona niesamowitym poczuciem humoru i talentem. Zarazem elegancka, zdystansowana, kryjąca w sobie tajemnicę. Czasem smutna, z wyboru samotna, ale nie za bardzo, bez obaw („Chyba nie traktowała samotności w sposób dramatyczny – jak ceny bycia poetką. Między samotnością a poezją istniała dla niej naturalna łączność. Zdecydowała się na takie, a nie inne życie. Wyrzekła się bliskości, bo chciała pisać.”

Żadnych plotek, Boże broń! Żadnej próby analizy tego, co autorka miała na myśli (niech się maturzyści sami męczą). Żadnych trudnych pytań („Bywam pytany o jej wady. O to, co mnie w niej irytuje. Myślę o niej z nieustannym zachwytem, więc niełatwo mi na takie pytania odpowiadać”).

Raczej opis zdarzeń (historia 15 lat sekretarzowania, przedstawiona chronologicznie), niż rozprawka. Panegiryk, nie biografia.

To nie zarzut, to stwierdzenie.

Nie przeczę przy tym, że w czasie lektury wpadłam w zachwyt przeczytawszy taki oto na przykład fragment:

„Szymborska dostawała propozycje włączania się w przeróżne akcje, na przykład „sprzątanie świata”. Idea to słuszna i szlachetna, ale dlaczego miałaby się w nią angażować poetka? Ostatecznie odpisała bardzo uprzejmie i standardowo, choć pierwotna wersja odpowiedzi brzmiała: „Miotłę mam, ale używam jej tylko w celach komunikacyjnych”.

Ach, być tak nadzwyczajna jak Szymborska! – pomyślałam wówczas (i myślę tak nadal). Ten dowcip, ironia, umiejętność złapania balansu między Starszymi Panami a Monty Pythonem!

Nie mogę jednak nie dostrzec, że kilka dni po przeczytaniu ostatniego zdania w pamięci mam tak naprawdę niewiele.

Być może tak miało być. Być może na więcej nie pozwoliła lojalność Michała Rusinka (co zresztą przyjmuję z pełnym zrozumieniem). W efekcie wyszła jednak z tego całkiem zwyczajna książka.

O noblistce, która była poetką i jej sekretarzu.

Któremu udało się dzięki niej przeżyć rzeczy, które innym nawet się nie śnią, a potem to opisać. 

Michał Rusinek „Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej”. Wydawnictwo Znak, Kraków 2016.