M. Kawka "Rzeka zimna", czyli o tym, że pływanie nie zawsze jest takie proste, jak się wydaje

W ciągu ostatniego roku z polską literaturą kobiecą było mi zdecydowanie nie po drodze. Tak bardzo, że parę razy podejrzliwie obejrzałam się w lustrze. Zewnętrznie nie mam sobie jednak nic do zarzucenia; wewnętrznie natomiast… Wewnętrznie najwyraźniej muszę jeszcze nieco nad sobą popracować, tym bardziej, że obejrzana przypadkowo reklama nowej książkowej kolekcji Hachette (nazwy nie pomnę), przeznaczonej specjalnie dla kobiet i obfitującej w wyciskające łzy wzruszenia pozycje, wywołała u mnie jeno śmiech pusty.

Do książki Magdaleny Kawki byłam nastawiona pozytywnie.

W sumie nie wiem dlaczego. Może dlatego, że nadała swojemu blogowi podtytuł „rozmowy przy winie”, a ja przy winie zawsze chętnie? Niewykluczone też, że dlatego iż to, co pisze na swoim blogu (a pisze rzadko) zazwyczaj uważam za trafne? Lubimy tych, którzy myślą podobnie jak my, nieprawdaż?

Być może też dlatego teraz mam taki problem z tym, by sklecić kilka prawdziwych zdań na temat tej książki.

Jeśli bowiem porównywać ją do tych polskich książek „kobiecych”, które do tej pory skrytykowałam, wypada raczej pozytywnie.

Jeśli jednak zestawić ją ze wszystkimi książkami, jakie ostatnio czytałam, bilans wydaje się wypadać co najwyżej na zero.

Na plus:

1. Język.

Czyta się dobrze. Krótkie, zgrabne zdania (tu przemawia przeze mnie zazdrość, bowiem nigdy nie będę umiała takich napisać; jestem za bardzo skażona Wańkowiczem, a ostatnio Vargą). Intrygujące i wciągające.

2. Historia.

Kryminalna i obyczajowa zarazem. Jest zagadka do rozwiązania; jest tajemnica; jest mroczność. Jest też miłość i seks (no, prawie seks, ale też się liczy).

3. Miejsce.

źródło zdjęcia

Grzmoty. Nie wiem czy to ukłon w stronę ówczesnego wydawcy (współwłaścicielką wydawnictwa Sol jest szczecinianka, Monika Szwaja), ale ta miejscowość – położona przy krajowej „szóstce”, z dwoma zamkami to zachodniopomorskie Płoty. Przejeżdżam przez nie co najmniej kilkanaście razy w roku, niekiedy także zatrzymując się na chwilę i – mimo że autorka zastrzega, iż opisana historia nigdy się nie zdarzyła i jest fikcją literacką – od tej pory będę rozglądać się uważniej niż dotychczas.

Postawiony przeze mnie plus nie wynika jednak tylko z lokalnego patriotyzmu (szeroko rozumianego, gdyż ode mnie do Grzmotów, pardon, Płotów (bądź Płot - nigdy nie wiem jak odmieniać tę nazwę własną!) jest dobre 1,5 godziny jazdy samochodem), ale przede wszystkim z docenienia pomysłu na usadowienie akcji w takim właśnie miejscu. Książek o małych miasteczkach mamy wprawdzie ostatnio zatrzęsienie, jednak zazwyczaj są one w nich mocno odrealnione, z dominującym rysem sielskim. Grzmoty wydają się natomiast bardzo prawdziwe – z ich atmosferą, lokalnymi uwikłaniami, ale i problemami zamieszkujących je osób.

Na minus:

1. Historia.

Która? – zapyta ktoś, kto przeczytał uważnie umieszczony po stronie plusów punkt drugi.

Za dużo, zdecydowanie za dużo historii w tej książce. Do wyboru mamy bowiem następujące wątki:

- trudnej miłości matki i córki – teoretycznie dominujący, bo otwierający i zamykający powieść; moim zdaniem niewykorzystany jednak w sposób należyty. Uważam że tkwił w nim znacznie większy potencjał;

- kryminalny, a w zasadzie kryminalne, gdyż są dwa – jeden dotyczy poszukiwań zaginionej osoby i żmudnego łączenia w całość kolejnych pozostawionych przez nią śladów, zaś drugi – ho, ho! Drugi to dopiero wątek, co się zowie (piszę to bez przekąsu);

- miłosny – niestety, polska główna bohaterka poza szeregiem problemów najwyraźniej musi borykać się także z problemami miłosnymi, taka karma. W wątku tym występują więc z jednej strony luksusy i francuska arystokracja, zaś z drugiej lokalny prowincjonalny przystojniak (na szczęście nie mechanik w ubrudzonym smarem kombinezonie, ale niewiele lepiej), który przypadkiem napatoczył się targanej wewnętrznymi wątpliwościami głównej bohaterce;

- obyczajowy – zdecydowanie najlepszy ze wszystkich, choć także nakreślony zbyt hojną ręką. Magdalena Kawka dotyka szeregu prawdziwych i ważnych problemów; z uwagi jednak na ich wielość, przemyka tylko po ich łebkach, zostawiając czytelnika z niepożądanym w tym przypadku uczuciem niedosytu.

Wielość wątków w powieści może być zaletą; taka jej konstrukcja wymaga jednak od autora żelaznej literackiej dyscypliny i pomysłu na ich zgrabne połączenie. Niestety, w tym przypadku nie do końca się to udało. Każdy z wątków ciekawi, jednak wszystkie razem ostatecznie nie zachwycają.

2. Główna bohaterka.

Tamara jest młoda Polką, zamieszkującą na stałe w Paryżu. W Paryżu ma wszystko, czego można tylko zamarzyć – Paryż, to jedno; pieniądze, to drugie; kochającego męża, to trzecie. Im dalej w las, tym bardziej okazuje się jednak, że nie wszystko złoto, co się świeci, a nasza bohaterka przeżywa szereg wewnętrznych rozterek. Niestety, nie przekonała mnie do siebie i choć zdarzały się momenty, w których prawie, prawie ją rozumiałam, to jednak przez większość czasu miałam ochotę przełożyć ją przez kolano i wlepić klapsa.

3. Zakończenie.

Zemdliło mnie. Książka ma stron 316, mdłości wystąpiły na dwieście dziewięćdziesiątej czwartej i dzielnie towarzyszyły lekturze aż do końca. Niemal wszystkie wątki (poza jednym, no, może dwoma) zostały zamknięte w sposób mdły i ckliwy. Nie wiem jak można było zakończyć je inaczej bez popadania w skandynawską mroczność i czy w ogóle było to możliwe, jednak takie zakończenie popsuło całe dobre wrażenie. Szkoda.

W tym miejscu przydałoby się jakieś zgrabne podsumowanie. Może posłużę się więc zdaniem, które wielokrotnie słyszałam w dzieciństwie od moich - japońskich z duszy - rodziców: nie jest źle, ale mogłoby być lepiej.

Magdalena Kawka „Rzeka zimna”. Wydawnictwo SOL, Warszawa 2011.