L.M.Montgomery "Ania z Zielonego Wzgórza", czyli droga przyjaciółko!

Najdroższa Aniu!

Na początek mam dla Ciebie zagadkę. Czy pamiętasz ten dialog?

„Aniu, (…) koniec z noszeniem książek do szkoły. I tak już czytasz za dużo powieści. Jak byłam w twoim wieku, nie wolno mi było nawet spojrzeć na powieść.

- Och, jak możesz nazywać Ben Hura powieścią? To przecież książka religijna! – zaprotestowała Ania. – Oczywiście na czytanie w niedzielę jest trochę zbyt wciągająca, ale ja ją czytam tylko w dni powszednie.”

Tak, dobrze Ci się wydaje. To Twoja rozmowa z Marylą. Czy wiesz, że ja nigdy nie przeczytałam „Ben Hura”? Dzisiaj jednak niedziela, dlatego pozwól, że odłożę tę lekturę na inny dzień. W niedziele takie jak dzisiaj, gdy w powietrzu z powodzeniem można powiesić siekierę, żadna lektura – również niewciągająca - nie wydaje się zresztą odpowiednia. Być może na Wyspie Księcia Edwarda panują dziś bardziej przyjazne temperatury, ale gdybyś wybierała się na Pomorze Zachodnie, stanowczo odradzam!

Muszę Ci wyznać, że trochę bałam się naszego ponownego spotkania. W końcu ostatni raz widziałyśmy się, gdy byłam znacznie młodsza i – nie oszukujmy się – głupsza. Pamiętam jak Twoja ukochana nauczycielka przekonywała Cię, że prawdziwie ukształtowana będziesz w wieku dwudziestu lat. Cóż, mi zajęło to chyba nieco więcej czasu, ale obecnie dzieło wydaje się już skończone.

W każdym razie, śpieszę donieść, że – mimo usilnych starań ilustratorki, Sylwii Kaczmarskiej (narysowanych przez nią Twoich włosów nijak nie można określić mianem „kasztanowatych”!) – nie dostrzegłam w Tobie upiora z przeszłości, lecz dawno niewidzianą przyjaciółkę, za którą bardzo się stęskniłam. Choć doskonale pamiętałam historie, które mi opowiadałaś (przyznam się jednak, że te z okresu sprzed Twojego pobytu na uniwersytecie zlały mi się w jedną całość), z radością znów zanurzyłam się w Twoim staroświeckim i mającym nieodparty urok świecie. Pragnę jednak w tym miejscu zwrócić Twoją uwagę na trzymającego się w cieniu tłumacza, Pawła Beręsewicza. Nie chcę Ci niczego ujmować, ale pamiętaj, że czas nie oszczędza nikogo (sama doskonale wiem, co widzę w lustrze każdego ranka!), więc nawet na Twojej twarzy z pewnością musiało się już pojawić sporo zmarszczek i bruzd. Tymczasem on, sobie tylko znanymi sposobami, ponaciągał Cię tu i ówdzie, tak że wyglądasz zupełnie jak lata temu. Gdyby udało Ci się z niego wyciągnąć to, jak to zrobił, czym prędzej daj znać! Jestem więcej niż zainteresowana!

Wiem jak to zabrzmi, ale gdybym spotkała Cię dziś w realnym świecie, starałabym się trzymać od Ciebie na dystans. Nie przepadam za osobami gadatliwymi, nie jestem specjalnie wylewna, ani – pora wyłożyć karty na stół - romantyczna. Naprawdę nie wiem więc dlaczego, ale tak samo jak dwadzieścia parę lat temu, tak i teraz czuję że jest między nami jakieś pokrewieństwo dusz. Błagam, Aniu! Powiedz, że i Ty czujesz to samo! Jeśli zaprzeczysz, zranisz mnie na wskroś!

Muszę Cię zapewnić, że bardzo mi Ciebie brakowało. Zrozumiesz z pewnością jak bardzo, gdy wyznam, że sporo czasu spędzam ostatnio w okolicznym lesie, odkrywając w nim liczne urokliwe, nieznane mi dotychczas, miejsca. Z czasów, gdy trzymałyśmy się razem, pamiętam że bardzo ważną rzeczą jest nadanie im właściwej nazwy. Starałam się więc wielce, wspięłam się na wyżyny swoich umiejętności, ale i tak nie wymyśliłam dla zagajnika, w którym co najmniej dwa razy w tygodniu spotykam stado dzików, lepszej nazwy niż „Dzikowy Zakątek”… Ratuj Aniu, w Tobie cała nadzieja!

Gdybyś chciała wiedzieć, co w międzyczasie zmieniło się w świecie, śpieszę donieść, że okazało się, że zazwyczaj miewałaś rację. Nie wiem, czy pamiętasz taką oto wymianę zdań:

„W każdym człowieku kryje się dobro, tylko trzeba umieć je dostrzec. Od tego właśnie jest nauczyciel, żeby to dobro wydobyć na powierzchnię i rozwinąć. (…) Uważacie, że tłukąc dzieciaka rózgą, znajdziecie w nim jakiekolwiek dobro? (…) O wiele ważniejsze od uczenia pisania, czytania i rachunków jest wskazanie dziecku właściwego kierunku.

- Ale zauważ, że inspektor będzie ich egzaminował z pisania, czytania i rachunków, a jeżeli nie stwierdzi zadowalających efektów, nie wypisze ci pozytywnej opinii – upierała się Jane.

- Dla mnie jest ważniejsze to, żeby moi uczniowie mnie kochali i mieli świadomość, że im pomogłam w życiu, niż żeby się znaleźć na honorowej liście – dobitnie oświadczyła Ania.”

Tak, dobrze pamiętasz, rozmawiałaś wówczas z Janką Andrews. Janki będą istnieć na świecie chyba aż do jego końca, jednak obecnie mają się coraz gorzej. Ich teorie o tym, że uczniów należy bić, już dawno odesłano bowiem do lamusa. Gdzieniegdzie (ok, może nawet więcej niż gdzieniegdzie) wierzą jeszcze w to, że najważniejsza jest pozytywna opinia inspektora, ale spokojnie, poczekajmy jeszcze kolejnych sto lat, a i to uda się wyplenić.

Poza tym muszę Ci powiedzieć, że sporo zmieniło się też, jeśli chodzi o sytuację kobiet. Pamiętasz, co opowiadałaś Maryli?

„Jane i Ruby chcą się uczyć na nauczycielki. To szczyt ich ambicji. Ruby mówi, że po studiach będzie uczyła tylko przez dwa lata, a potem zamierza wyjść za mąż. Jane chce całe życie poświęcić uczeniu i mówi, że nigdy, przenigdy nie wyjdzie za mąż, bo nauczycielki dostają pensję, a mąż ci nic nie płaci i nawet marudzi, jak go prosisz, żeby się podzielił pieniędzmi za jajka i mleko.”

Nie, nie chcę powiedzieć, że takich kobiet i takich mężów już wcale nie ma. Ale wiesz, Aniu, gdybyś dziś skończyła naukę na uniwersytecie z tak dobrą lokatą jak ta, którą swego czasu uzyskałaś, myślę że Twoja dalsza historia (ta, której jeszcze nie zdążyłaś mi przypomnieć) brzmiałaby zupełnie inaczej. Szczerze Ci wyznam, że trochę się ociągam, by ją ponownie usłyszeć. O ile pamiętam, pobrzmiewa w niej zbyt dużo nut granych w tonacji „poświęcenie” i „kobieca dola”, opatrzonych gdzieniegdzie krzyżykami „mąż robi karierę” oraz bemolami „gdzie moje marzenia”. Może się mylę, ale mam wrażenie, że tym razem nawet lifting dokonany dłońmi cudotwórcy Beręsewicza niewiele pomoże.

Nie wykluczam jednak, że będziesz potrafiła przekonać mnie do swojej narracji. Musisz jednak spojrzeć na mnie oczami jak gwiazdy, obracając się ku mnie policzkami płonącymi rumieńcem podniecenia.

Chociaż dla mnie i tak jest już chyba za późno.

Całuję Cię mocno, Aniu, najdroższa przyjaciółko!

Twoja na zawsze momarta

Lucy Maud Montgomery „Ania z Zielonego Wzgórza”, tłumaczenie Paweł Beręsewicz, ilustracje Sylwia Kaczmarska. Wydawnictwo Skrzat, Kraków 2012.

Lucy Maud Montgomery „Ania z Avonlea”, tłumaczenie Paweł Beręsewicz, ilustracje Sylwia Kaczmarska. Wydawnictwo Skrzat, Kraków 2013.

Lucy Maud Montgomery „Ania na uniwersytecie”, przełożyła Janina Zawisza-Krasucka, ilustrował Bogdan Zieleniec. Nasza Księgarnia, Warszawa 1998.

PS. Całkiem zapomniałabym dodać, że nasze spotkanie zawdzięczamy Agnieszce K., która dała mi Twój aktualny adres (pożyczyła mi pierwszą część książki o Tobie). Jestem jej za to ogromnie wdzięczna i polecam ją Twojej uwadze. Sądzę, że odnajdziesz w niej pokrewną duszę!