N. Usenko "Niesmacznik" i E. Dziubak "Gratka dla małego niejadka", czyli i tak źle, i tak niedobrze

Kto nie był rodzicem, albo chociaż okołorodzicem, nigdy nie zrozumie koszmaru, jakim może być życie pod jednym dachem z dzieckiem-niejadkiem. Leszek Talko jest rodzicem, a w opisywaniu przebytych ojcowskich dramatów doszedł niemal do perfekcji: 

„Jeszcze całkiem niedawno obyczaje kulinarne Pitulka były niezmienne niczym wzorzec metra z Sèvres. Ale nic na świecie nie trwa bez końca, więc i Pitulek nas zaskoczył.

         Rano jak zwykle zasiadł na swoim krzesełku przy stole i wyczekująco patrzył, czy śniadanie już się zbliża. Na śniadanie zawsze życzył sobie dwa jogurciki. (…) Teraz jednak na widok jogurcików wydął usta, odwrócił się i wypowiedział swoje ulubione słowo:

         - Nie.

         - Ale dlaczego? – zapytałem.

         (…) Pitu zastanowił się przez chwilę, a potem wyjaśnił swój aktualny stosunek do jogurcików swoim drugim ulubionym słowem:

         - Niemogie. (…)

         Żeby to jeszcze był jednostkowy spadek zaufania do jogurcików. Ale gdzie tam. Gdy nadeszła pora obiadku i na stół wjechała zupka warzywna, Pitu skrzywił się.

         - Niemogie – wyjaśnił i poszedł się bawić do swojego pokoju.

         Nie skusiły go nawet kanapeczki z sosem tysiąca wysp i polędwicą z indyka. Do tej pory hit sezonu. Pitu wzruszył ramionami.

         - Niemogie – wyjaśnił i wywrócił oczami, zadziwiony, że trzeba coś tu wyjaśniać.”

Kiedy urodził się Starszy, chowałam go zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami. Jako młoda matka (pojęcie „młoda” w naszych czasach jest niezwykle pojemne) unikałam czającego się wszędzie trującego prawdziwego pożywienia, atakując syna (poza mlekiem) wyłącznie słoiczkami o zawartości stworzonej - rzecz jasna - ze starannie wyselekcjonowanych składników.

W efekcie Starszy pluł i parskał, ewentualnie zaciskał usta, wiedząc że podjęcie próby wypowiedzenia zwrotu „niemogie” może skończyć się zwycięstwem matki, wpychającej mu pokarm w otwarte usta (wychodzi na to, że Leszek Talko był lepszym ojcem niż ja matką).

I tak przez trzy lata.

Gdyby wtedy wpadł mi w ręce „Niesmacznik” Natalii Usenko, z pewnością podarłabym go na strzępy.

Jest to bowiem książka wielce niepedagogiczna, w której autorka zamiast przy pomocy wierszyków zachęcać dzieci do prowadzenia zdrowego trybu życia i zdrowego odżywiania, utwierdza je w przekonaniu o słuszności postanowienia pielęgnowania stereotypowych żywieniowych fobii.

          

Weźmy na przykład taką owsiankę.

O zaletach owsa rozprawia się ostatnio niemal wszędzie, sama zresztą regularnie jadam ją w jesienne i zimowe poranki (choć niekiedy w formie jaglanki, ewentualnie orkiszanki). A tu proszę, taka opowieść o kijankach i ich mamie:

        

„(…) Przyszły do mamy i wszystkie w ryk:

- Mamo, my chcemy urosnąć w mig!

Zarechotała mama radośnie:

- Jedzcie owsiankę!

Od niej się rośnie!

Nagotowała im kaszy w bród

i nagle… Rety!

Zdarzył się cud!

Bo już po kilku łyżkach owsianki

zmieniły postać wszystkie kijanki:

zamiast być kluchą, małą i słabą,

                                           każda się stała OGROMNĄ ŻABĄ!

                                Morał jest prostszy od wyliczanki:

                                NIE CHCESZ BYĆ ŻABĄ

                                NIE JEDZ OWSIANKI!!!”

Dostaje się także moim warzywnym ulubieńcom – marchewce z groszkiem (poświęcony im wierszyk zaczyna się od słów „Jest taka para, paskudna troszkę: groszek z marchewką, marchewka z groszkiem.”), że nie wspomnę o szpinaku, o którym Usenko opowiada tak:

„W przedszkolu jest szpinak na obiad we czwartki,

więc wiadro szpinaku gotują kucharki.

Wiadomo, że szpinak okropnie jest zdrowy.

Lecz Krzyś wolał ciacha i torcik makowy!

Tarzanie się w błocie? To przecież się zdarza!

Dlaczego nie wolno w szpinaku się tarzać?

Krzyś mógłby się chętnie wytarzać w szpinaku,

lecz zjeść go nie umiał, bo wstrętny był w smaku.”   

Zdecydowanie, rodzice niejadków powinni rozważyć złożenie zbiorowego pozwu z żądaniem zakazu dalszej sprzedaży tej książki!

Zupełnie inaczej natomiast przedstawia się sprawa, gdy idzie o „Gratkę dla małego niejadka” Emilii Dziubak.

Autorka dołożyła bowiem wszelkich starań, by przekonać – bardzo naocznie – wszystkich małych grymaśników, że dobre jedzenie nie jest złe.

Marchewka to u niej nie żadna paskuda, ale luksusowa kobieta, wylegująca się w talerzu własnej zupy niczym w najlepszym spa.

Zupa jarzynowa wygląda tak apetycznie i kolorowo, że choćby największy niejadek z rozpędu z pewnością sięgnie nawet po brukselkę!

Szpinak nie występuje zaś w formie obrzydliwej brei, a jest „smacznym śpiochem”, czyli nadzieniem drzemiącym słodko pod naleśnikową kołderką (uważni obserwatorzy dostrzegą na obrazku nawet dwie rozkoszne zielone stópki).

O ile jednak, gdyby Starszy był obecnie młodszy, to niewykluczone, że dzięki lekturze tej książki zmieniłby swój stosunek do jedzenia nieco wcześniej niż po trzecich urodzinach (kiedy zdążyłam już niemal do szczętu osiwieć ze zgryzoty), o tyle w przypadku Młodszego pokazanie mu TYCH obrazków doprowadziło do dramatu.

Młodszy bowiem – od urodzenia wcinający wszystko, bez wybrzydzania i zbędnych pytań (nie spróbował zawartości jakiegokolwiek gotowego słoiczka, które – jak widać słusznie –  po jego urodzinach zostały w naszej rodzinie komisyjnie uznane za Słoiczki Samo Zło) – jako stworzenie niezwykle empatyczne, obkładające się tysiącami pluszaczków i starannie układające je co rano do snu we własnym łóżku, tak aby mogły jakoś przetrwać smutne chwile bez niego - po obejrzeniu pierwszego obrazka zaczął podejrzliwie przyglądać się wszystkiemu, co lądowało na jego talerzu.

- Mamo, nie mogę zjeść tego ziemniaka! On ma takie smutne oczy! – wykrzyknął z rozpaczą w czasie niedzielnego obiadu.

Pamiętając o zielonych nóżkach, szpinaku nawet nie próbowałam mu podsuwać.

Co jednak dziwne, wsunął cały drobiowy kotlecik (tak, mogłam opowiedzieć mu o biednych, malutkich i puchatych kurczaczkach, ale hipokryzja mi nie pozwoliła), po czym zagryzł czekoladą.

Na próżno próbowałam przekonać go, że to przecież Pan Czekolada, który też chce żyć. Pokłady empatii okazały się mieć swoje granice.

A może chodzi o to, że gdzieś w głębi Młodszego czai się nienawiść do wąsów?

Natalia Usenko „Niesmacznik”, ilustracje Ewa Poklewska-Koziełło. Wydawnictwo Literatura, Łódź 2012.

Emilia Dziubak „Gratka dla małego niejadka”. Wydawnictwo ALBUS, Poznań 2011.

Zamieszczony na początku cytat pochodzi z książki Leszka Talko „Dziecko dla odważnych. Szkoła przetrwania”. Znak emotikon, Kraków 2014.