"100/XX", czyli uwaga, nagłaśniam!

W najnowszym numerze „Książek” ukazał się zjadliwy felieton Mariusza Szczygła na temat pracowników sektora nagłaśniania książek (czyli osób, które w mediach „robią w temacie” kultury). Autor duży nacisk położył w nim na ścisły związek istniejący pomiędzy posiadaniem przez osoby utrzymujące się z pisania książek umiejętności utrzymywania dobrych relacji z pracownikami sektora nagłaśniania a poziomem zdolności kredytowej tych pierwszych.

Jako że temat zarobków polskich pisarzy jest ostatnio nośny (patrz m.in.: felieton Krzysztofa Vargi w najnowszym Dużym Formacie i – podobno – tocząca się na facebooku żywa dyskusja na ten temat), a od kilku dni zdolność kredytowa Mariusza Szczygła mocno leży mi na sercu (ot, taka bezinteresowna życzliwość!), postanowiłam rozwinąć nieco ów wątek.

Zwłaszcza, że nadarzyła się znakomita okazja.

Antologię polskiego reportażu, najnowsze dziecko Szczygła, chciałam mieć, odkąd dowiedziałam się, że powstaje.

Nie mając żadnych szczególnych dojść, a zarazem dysponując wykorzystanym do cna limitem w karcie kredytowej i będąc zmuszoną do poczynienia szeregu typowych wiosennych wydatków (dwójka dzieci równa się konieczność zakupu co najmniej dwóch par półbutów, w cenach, które w tym roku zwaliły mnie z nóg) nie mogłam cieszyć się dziełem ani tuż przed, ani tuż po jego oficjalnej premierze (5 marca).

Pozostawało radzić sobie inaczej. Wysłuchałam więc kilku audycji radiowych, w których mówiono o tym zbiorze, przeczytałam kilka opublikowanych w prasie recenzji, popodglądałam to i owo w internecie. Wynalazłam nawet materiał z „Dzień Dobry TVN”, ale wieloletni telewizyjny odwyk zrobił swoje i niestety nie zdołałam się przemóc, by go obejrzeć.

Dzięki temu, mimo że antologia dotarła do mnie dopiero wczoraj, uważam że jestem gotowa. Uwaga, nagłaśniam!

To trzeba koniecznie mieć!

Mamy wprawdzie dopiero początek roku, ale to będzie z pewnością najważniejsza książka tego roku, ba! pewnie i całej dekady!

Książka jest okropnie gruba, tak że nie da się jej ustawić absolutnie na żadnej półce, ale warto, naprawdę warto przydźwigać ją do domu (waży ponad trzy kilo!).

To hołd złożony polskiej szkole reportażu, sto tekstów obrazujących to, co działo się w XX wieku w Polsce. Można czytać je na szereg sposobów, w tym chronologicznie lub też na wyrywki.

Znajdziemy tu teksty autorów znanych i kojarzących się z reportażem jak chociażby Hanna Krall czy Ryszard Kapuściński, ale też fragmenty twórczości tych, którzy niesłusznie zostali zapomniani. Wśród twórców pojawia się też jednak szereg zaskakujących nazwisk, by przywołać chociażby Marię Rodziewiczównę czy Michała Ogórka.

Każdy z rozdziałów został poprzedzony błyskotliwym wstępem napisanym przez Mariusza Szczygła.

Tak, w telegraficznym skrócie to byłoby tyle.

Wprawdzie książki nie przeczytałam (i nie sądzę, abym przeczytała ją przez najbliższy rok – nie z braku chęci, lecz z braku czasu i – widocznej gołym okiem już po przekartkowaniu – konieczności wolnego smakowania poszczególnych tekstów i podążania tropami przynajmniej kilkunastu autorów), ale nie wydaje mi się, abym była z tego powodu mniej kompetentna od szeregu tych, którzy już, już teraz zaraz wypowiedzieli (i jeszcze wypowiedzą) się o niej w mediach.

Zamieszczone wyżej zdania są okrągłymi frazesami, które znalazłam niemal w każdej recenzji, którą przeczytałam, każdym nagraniu, którego odsłuchałam. Pisząc ten post, nie musiałam zaglądać do żadnego z tych źródeł – te same zdania pojawiały się niemal wszędzie, więc wryły mi się głęboko w pamięć.

Kiedy dwadzieścia lat temu ocierałam się o dziennikarstwo, ze zdumieniem odkryłam (i odkrywałam przez następnych kilka lat, aż mnie szlag trafił i poszłam gdzie indziej), że w mediach wcale nie jest tak, że poszczególnymi tematami zajmują się ci, którzy mają o nich cokolwiek do powiedzenia.

Kiedy obserwuję to, co dzieje się w mediach teraz, mam wrażenie, że sytuacja owszem, zmienia się. Ale wcale nie na lepsze.

W przywołanym na wstępie felietonie Mariusz Szczygieł przywołał rozbrajający fragment wypowiedzi pracownika sektora nagłaśniania książek z regionalnego radia, który zaprosił go do udziału w programie poświęconym w całości (co oznaczało trzy wejścia po dwie minuty i co tym bardziej wskazuje na degrengoladę współczesnego świata, gdyż za moich radiowych czasów jeszcze pozwalało się na wejścia – o zgrozo! - trzyminutowe) jego książce. Na wstępie zaznaczył: „Oczywiście nie przeczytałem pana książki, ale mam nadzieję, że to panu nie przeszkadza?”, po czym dodał: „Sam pan rozumie, że pracuję i nie mam czasu czytać książek”.

Mam nadzieję, że moja recenzja zachęciła was do kupna tej książki. Z braku innej motywacji pamiętajcie, że dzięki wam Mariusz Szczygieł będzie mógł spłacić ze trzy raty kredytu!

A jeśli zdecydujecie się na wariant dla zaawansowanych, czyli nie tylko kupicie antologię i postawicie ją na półce (prezentuje się naprawdę godnie, z pewnością zaimponujecie tym widokiem wielu znajomym!), ale i zabierzecie się za lekturę, szczególnie uważnie przeczytajcie rozdział poświęcony Marii Rodziewiczównie! Fragment wstępu do niego znajdziecie tutaj.

Mariusz Szczygieł „Sektor nagłaśniania książek”. „Książki. Magazyn do czytania” nr 1, marzec 2014, str. 39.

„100/XX. Antologia polskiego reportażu pod redakcją Mariusza Szczygła”. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2014.