J.K.Rowling "Trafny wybór", czyli wszystkiego najlepszego z okazji Dnia Matki!

O pierwszej „dorosłej” książce J.K.Rowling napisali już chyba wszyscy. Na szczęście nie wszystko, dlatego napisanie oryginalnej recenzji jest wciąż możliwe, choć – nie da się ukryć – mocno utrudnione.

Dzisiaj – dzień po wyborach do europarlamentu – można by wszak na przykład skupić się na tytułowym trafnym wyborze. Wymagałoby to jednak przeprowadzenia wnikliwej analizy ogłoszonych właśnie wyników, powiązania ich z sylwetkami startujących w wyborach kandydatów oraz dokonania oceny kampanii wyborczej. Brzydząc się polityką, pozostawię tę przyjemną pracę innym.

Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by w dniu święta wszystkich matek nawiązać do tego, co niemal od pierwszych stron lektury tłukło mi się po głowie.

           „Z okazji Twego święta, Mamo

życzę Ci zdrowia, sił i codziennej radości

wraz ze słowami największej wdzięczności.

Za wszystkie dla mnie trudy i starania

składam Ci dzisiaj podziękowania.

Niewykluczone, że takie właśnie życzenia złożyłby swojej mamie Shirley, Miles Mollison, „wielki, brzuchaty, pachnący wetywerią i starym potem”. Mężczyzna pozornie dorosły, mąż, ojciec dwóch dorastających panienek. Skupiony na sobie egocentryk, pozostający pod olbrzymim wpływem rodziców, zarówno ojca – przewodniczącego rady miejskiej Pagford, jak i matki.

„Miles przybrał ton, którego często używał w rozmowach z matką: niższy niż zazwyczaj głos nieustraszonego przywódcy, charyzmatycznego i zasadniczego. Czasami, zwłaszcza po alkoholu, Samanta odgrywała rozmowy Milesa z Shirley. „Bez obaw, mamusiu. Miles czuwa. Twój mały żołnierz.” „Kochanie, jesteś cudowny: taki duży, odważny i mądry.”

         „W kalendarzu Święto Matki

         z życzeniami spieszą dziatki.

         Ja Ci mamo dziś w podzięce

         za Twe trudy daję serce

         i przepraszam za me psoty,

         za wybryki i kłopoty.”

Takie życzenia z kolei z radością przyjęłaby Tessa Wall, „otyła szkolna pedagog”, matka Simona Walla – „Fatsa”. Fatsa, który był „szkolną znakomitością i punktem odniesienia”, nie robiącym sobie wiele z zasad i norm moralnych. Fatsa, który gardził ojcem, wicedyrektorem szkoły, a i matce okazywał niewiele większy szacunek.

         „Kiedy tłum się przerzedził, ich oczom ukazał się Fats. Szedł długimi krokami, jak zwykle w towarzystwie Arfa Price’a. Wiatr odgarniał mu włosy z chudej twarzy. Czasami, patrząc pod pewnym kątem i przy pewnym oświetleniu, można było zobaczyć, jak Fats będzie wyglądał na starość. Przez chwilę, gdy patrzyła na niego z głębin swojego zmęczenia, syn wydał jej się zupełnie obcym człowiekiem i pomyślała, jakie to dziwne, że za chwilę ten ktoś podejdzie do jej samochodu, a ona będzie musiała wyjść na tę koszmarną, hiperrealistyczną wichurę, żeby go wpuścić na tylne siedzenie. Ale kiedy do nich podszedł i uśmiechnął się niewyraźnie, udało się jej odtworzyć obraz chłopca, którego mimo wszystko kochała, więc wysiadła z samochodu i stała niewzruszona na ostrym jak brzytwa wietrze, czekając, aż on wsiądzie do samochodu i dołączy do swojego ojca, który nie ruszył się, żeby go wpuścić.”

        

         „Dzisiaj składam Ci Mamo najlepsze życzenia,

         za twe przykrości, za twe cierpienia,

         za noce bolesne, za noce czułe

         za wszystko Mamo dziś Ci dziękuję.”

W życiu Terri Weedon, matki nastoletniej Krystal i trzyipółletniego Robbiego, zdarzyło się z pewnością wiele bolesnych nocy, zaś znacznie mniej czułych.

„Całą powierzchnię chudych ziemistych ramion kobiety pokrywały srebrzyste ospowate ślady, a na wewnętrznej stronie jej przedramienia ziała wściekle czerwona otwarta rana. Na prawym ramieniu i pod szyją widać było spore plamy bliznowatej tkanki nadającej skórze lśniący, plastikowy wygląd.”

Nic tu nie jest proste, choć na takie wygląda. Ot, puszczająca się na prawo i lewo narkomanka, której najlepiej byłoby odebrać dzieci. Zwłaszcza, że zdaniem porządnych mieszkańców Pagford, jej córka najkrótszą drogą zmierza prosto w ślady matki.

„(…) Krystal Weedon. To imię i nazwisko doskonale do niej pasowało i jednocześnie układało się w świński dowcip: „obsikany kryształ”. Szła zamaszystym krokiem w grupie nastolatków i śmiała się na całe gardło. Z uszu zwisały jej rzędy kolczyków, a z nisko opuszczonych spodni od dresu wyraźnie wystawały stringi”.

I zupełnie nie wiadomo po co do tego jasnego przekazu trzeba dołączyć także informacje takie, jak ta.

„Tessa wiedziała, że Krystal miała w życiu więcej styczności z nagłą śmiercią niż ona. Ludzie z kręgu matki Krystal umierali przedwcześnie z taką częstotliwością, że równie dobrze mogliby brać udział w jakiejś tajnej wojnie, o której reszta świata nie miała pojęcia. Krystal opowiedziała Tessie o tym, jak w wieku sześciu lat znalazła u matki w łazience zwłoki obcego młodego mężczyzny.”

         „Moja najdroższa Mamo!

         Za Twe czułe serce i mądre Twe nakazy

         w dniu Twojego święta dziękuję Ci

         - bodaj sto razy!”

Ruth Price, matka Andrew i Paula, to typowa ofiara przemocy domowej, którą lęk przed mężem Simonem sparaliżował tak bardzo, że zagłuszył czułość i mądrość jej serca. Jeśli więc mogłaby usłyszeć takie życzenia, to chyba tylko wypowiedziane ironicznym tonem.

„Andrew pomyślał, że właśnie w taki sposób Ruth mówi do Simona w tych rzadkich chwilach, kiedy czuje się zobowiązana stawić mu czoło: służalczym, przepraszającym, nieśmiałym tonem. (…) Dlaczego zawsze była taka tchórzliwa, dlaczego ciągle wszystkich przepraszała? Czemu nie odeszła od męża?

Zawsze traktował Ruth jak odrębną, dobrą i nieskażoną jednostkę. Kiedy był mały, rodzice jawili mu się w czarno-białych barwach: jedno złe i przerażające, drugie dobre i łagodne. Ale kiedy dorósł, ostro występował w myślach przeciwko dobrowolnemu zaślepieniu Ruth, jej nieustannemu stawaniu w obronie ojca, jej niewzruszonej lojalności wobec fałszywego bożka.”

         „Kochana Mamo,

         kiedy przytulam się do Ciebie,

        to jest mi cieplej niż słońcu na niebie,

        więc nie wypuszczaj mnie ze swych ramion,

        kocham Cię bardzo Moja Mamo!”

Parminder Jawanda – hinduska emigrantka, lokalna lekarka, mimo przekroczonej czterdziestki ciągle szczupła tak samo jak w wieku dwudziestu lat, żona niezwykle przystojnego męża, matka dwójki uzdolnionych dzieci. A właściwie trójki, ale o trzecim nie warto wspominać.

„Włochata, ciężka i brzydka. Pospolita i niezdarna. Leniwa według matki, która codziennie zasypywała ją krytycznymi uwagami i była na nią zła. Trochę powolna według ojca, który mówił to z czułością, niezmniejszającą jednak jego braku zainteresowania. (…) Parminder najdiwdoczniej nie była w stanie pojąć ani zaakceptować, że wydała na świata nieutalentowane dziecko. Jeśli któryś z nauczycieli choćby mimochodem zasugerował, że Sukhvinder mogłaby się bardziej starać, Parminder czepiała się jego słów i triumfowała.

- „Sukhvinder łatwo się zniechęca i powinna mieć więcej wiary w swoje umiejętności”. Otóż to! Widzisz? Twój nauczyciel twierdzi, że za słabo się starasz, Sukhvinder.”

Owszem, „Trafny wybór” to opowieść o – znakomicie sportretowanej (mimo że autorka zdecydowanie nadużywała czarnej farby, a do tego zerkała na modeli przez nadmiernie krzywe zwierciadło) – małomiasteczkowej społeczności. To także historia o tym, że polityka – nawet na bardzo niskim szczeblu – jest zazwyczaj obrzydliwa. Ale po sześciu miesiącach, jakie upłynęły od czasu, gdy przeczytałam tę książkę, pamiętam przede wszystkim te fragmenty, w których autorka podsuwa odpowiedź na pytanie dlaczego ze słodkich, niewinnych dzieciątek wyrastają kolejni, tak samo głupi i nieszczęśliwi jak ich rodzice, dorośli.

Dzisiaj jednak, otoczona laurkami i obwieszona wyprodukowanymi małymi rączkami koralami z makaronu, nie chcę wiedzieć jak za dziesięć lat będą postrzegały mnie moje własne dzieci. W końcu przecież, może akurat mi się uda?

J. K. Rowling „Trafny wybór”, przekład Anna Gralak. Wydawnictwo Znak, Kraków 2012.

Wszystkie zamieszczone w poście wierszyki z życzeniami pochodzą z internetu.