M. Szwaja "Klub mało używanych dziewic", czyli dlaczego Szwaja jest lepsza od Krajewskiego

Ładnych kilka lat temu, gdy byłam w ciąży, moje czytelnicze jestestwo pokazało rogi. Objawiało się to tym, że wszelkie próby przeczytania czegokolwiek choć trochę ambitnego kończyły się niepowodzeniem, gdyż nie tylko, że nie mogłam się skupić, to jeszcze nic mi się nie podobało. Były to jednak te same czasy, w których lałam łzy nad rubryką sportową gazety codziennej, co – jak sądzę - rzuca światło na ówczesny stan mojego umysłu.

W każdym razie, najlepiej czytało mi się wówczas powieści polskich współczesnych autorek. Kalicińska, Nurowska oraz Szwaja – kolejne ich książki połykałam jedną za drugą, łkając co i rusz ze wzruszenia, względnie poddając się romantycznym uniesieniom.

Od tamtego czasu (na szczęście żadna ciąża nie trwa wiecznie) nie za bardzo ciągnęło mnie w stronę takich lektur. Parę razy próbowałam przeczytać książkę którejś z innych królowych polskich czytelniczek, niestety kończyło się zawsze tak samo: kręceniem nosem (relacje z tych prób m.in. tu, tu i tu).

Właściwy impuls przyszedł całkiem nieoczekiwanie.

Nowe Warpno w marcu 2014r.

„Dojechali na sam skraj Polski, powałęsali się nad jeziorem, którego wody przybrały barwę ołowiu, potem przeszli nad Zalew, do niewielkiego portu rybackiego. Byli właściwie sami, bo letnicy już wyjechali, a weekendowi turyści czekali na weekend, pogardzając środowym popołudniem. Słońce było jeszcze dość wysoko, więc Grzegorz zaprowadził Michalinę do znanego sobie od dawna niewielkiego baru ukrytego w bocznej uliczce. Bar okazał się zupełnie bezpretensjonalny, nazywał się, nie wiedzieć czemu „Argus”, a jego wystrój stanowiły mapy nawigacyjne, sieci rybackie i stare zdjęcia miasteczka.

rosół rybny z pierogami z leszcza we własnej osobie

- Podoba mi się tutaj – oznajmiła Michalina. – Te zdjęcia są fajne. Tu kiedyś kwitło życie, co?

- Przed wojną. Ludzie przyjeżdżali na lato, były plaże, przystanie, stateczki pasażerskie, restauracje, zabawy. Jeśli chcesz mnie spytać, komu to przeszkadzało, to od razu powiem ci, że nie wiem. (…) Jeżeli natomiast zastanawiasz się, co zjeść, to przyjmij radę człowieka doświadczonego: rosół rybny z pierogami z leszcza. Jest to absolutna delicja, bo te ryby są tu świeże, od rybaków. Na drugie też bym radził rybkę. Trzeba korzystać, jak wiadomo, najlepsze ryby są w porcie rybackim.”

Być może, gdybym czytała „Klub mało używanych dziewic” przed wizytą w barze „Argus” w Nowym Warpnie (koniec Polski, istotnie), mój odbiór tej książki byłby zupełnie inny. Mając jednak jeszcze w żołądku rosół rybny z pierogami z leszcza (mniam, mniam, absolutna delicja!), po lekturze mogłam tylko poczuć błogie zadowolenie.

Wrocław ma Krajewskiego (szlacht! pracht! I już są gotowe trzy obrzydliwie zmasakrowane trupy, voilà!), Lublin – Wrońskiego (patrz wyżej), Sandomierz – Miłoszewskiego (podobnie, plus zblazowany prokuratorek). O Panie, dzięki Ci, że masz Szczecin i okolice w swej opiece i dałeś mu Szwaję!

Zarówno „Klub mało używanych dziewic”, jak i jego kontynuacja – „Dziewice, do boju!” (do trzeciej części: „Zatoka trujących jabłuszek” jeszcze nie doszłam) to lektury cudownie odmóżdżające, wprawiające czytelnika w błogi nastrój. Prawie wszystko układa się w nich dobrze, a jeśli nawet nie, to i tak tylko do czasu. Główne bohaterki (mało używane dziewice, sztuk cztery, koleżanki ze szkoły średniej, aktualnie w wieku około czterdziestu lat) są sympatyczne i obdarzone poczuciem humoru, choć zarazem nie pozbawione wad. Plenery (Szczecin i wspomniane okolice) zachwycają, zaś akcja (przynajmniej w pierwszej części) toczy się dość wartko i zapewnia emocje.

Uczciwie należy jednak wyznać, że mniej więcej w połowie pierwszej części od zdrobnień i spieszczeń zaczyna lekko mdlić („Rzeczywiście, Kikunia miała już lekko mętne oczy, a głos jej się zacinał. – Słaba główka – pomyślała Michalina i postanowiła nie dawać jej więcej alkoholu”; „Dialożek zrobił swoje.”; „(…) na wszelki wypadek damy jej za opiekuna Waldeczka Frajmana (…) wygląda jak ludzka wersja dużego basseta. Zwłaszcza z oczek. I uszek. Ma prawie tak samo kłapciate.”), a w połowie drugiej jasnym staje się, że bohaterki osiągną pełną szczęśliwość wtedy i tylko wtedy, gdy zostaną odpowiednio sparowane z osobnikami płci męskiej, najlepiej dobrze sytuowanymi (w grę wchodzą m.in. wzięty psychiatra, notariusz oraz kapitan żeglugi wielkiej). Nieco pogarsza to odbiór dzieła, jednak i tak – w ogólnym rozrachunku wypada ono zupełnie przyzwoicie (w każdym razie pierwsza część, gdyż druga nieco męczy).

Z ostrożności namawiałabym jednak do tego, by przed przystąpieniem do lektury obłożyć okładki szarym papierem pakowym. Są one bowiem zwyczajnie okropne, co jest tym bardziej niezrozumiałe, że autorka wydaje od pewnego czasu kolejne swoje książki w wydawnictwie, którego jest współwłaścicielką.

Sama zaś zastanawiam się teraz nie tylko nad tym, czy przeczytać część trzecią (czuję przez skórę, że może być niestety tylko gorsza od poprzednich), ale i czy aby na pewno powinnam pojawić się na zaplanowanym za trzy tygodnie wyjazdowym spotkaniu mojej licealnej klasy, zorganizowanym z okazji dwudziestolecia naszej matury. Pomna jestem bowiem tego, że od takiego właśnie spotkania (z tą tylko różnicą, że tamto zostało zorganizowane w karnawale, z okazji dwudziestolecia studniówki) rozpoczęły się perypetie bohaterek powieści Szwai, które wywróciły ich życie o sto osiemdziesiąt stopni. Jako zaś że do swojego aktualnego życia nie mam w zasadzie dużych zastrzeżeń, pozostaje mi liczyć, że w moim przypadku akcja nie wyjdzie poza początek pierwszego rozdziału "Klubu mało używanych dziewic":
„Generalnie jednak na balu panowała atmosfera szczęścia i słodyczy, ogólnej radości ze spotkania, życzliwości, pogody i wesela. Odnalazły się dawne sympatie, odżyły zapomniane przyjaźnie, odkurzono liczne nieśmiertelne anegdoty z życia uczniowskiego, a środek sali zaroił się od par, grupek i solistów tańczących dynamiczne tańce młodzieżowe sprzed lat dwudziestu.”

Monika Szwaja „Klub mało używanych dziewic”, „Dziewice, do boju!”. Wydawnictwo SOL.