"Przekrój" nr 1088/1966, czyli 50 lat temu (odc. 8)

50 lat temu w Polsce emocjonowano się udanym lądowaniem na Księżycu radzieckiej bezzałogowej sondy kosmicznej Łuna 9. Niewiarygodne, ale dziś nie robi to na mnie najmniejszego wrażenia. W tym przypadku 50 lat to naprawdę epoka.

Wrażenie robią na mnie natomiast wpisy w rubryce (chyba wówczas w „Przekroju” nowej) „Kącik krytyka”, redagowanej przez Ewę Kossak, w której publikowano historyczne uwagi krytyczne wygłaszane przez współczesnych na temat różnych utworów i ich twórców, zazwyczaj uważanych (obecnie, a i 50 lat temu także) za wybitne i wybitnych.

Spośród krytyków zacytowanych w tym numerze wygrywa zdecydowanie Kajetan Koźmian, który w roku 1827 tak pisał o mickiewiczowskich Sonetach:

„Sonety Mickiewicza najlepiej oznaczył Mostowski jednym słowem: Paskudztwo. Nie wiem, co w nich można znaleźć dobrego: wszystko bezecne, podłe, brudne, ciemne; wszystko może krymskie, tureckie, tatarskie, ale nie polskie. To jest sto razy gorsze niż wszystkie Marcinkowskiego (ośmieszony przez krytykę grafoman) płody. Mickiewicz jest półgłówek, wypuszczony ze szpitala szalonych, który, na przekór dobremu smakowi i rozsądkowi, gmatwaniną słów niepojętego języka niepojęte i dzikie pomysły baje. Mickiewicz jest w miłostkach brudny, karczemny… Mickiewicza niesforny zapał rozdmuchały brudne litewskie pomywaczki.”

Wzmianki w dziale „Czytać albo nie czytać” tym razem mocno inspirujące, zwłaszcza gdy można sięgnąć do domowej biblioteczki.

Patrick Quentin (nazwisko mi dobrze znane, ale chyba dotąd nie czytałam niczego jego autorstwa) „Człowiek w matni”; książka tak reklamowana przez „Przekrój”: „Jak zwykle tego autora pasjonująca zagadka zniknięcia kobiety-alkoholiczki. W odkryciu morderstwa dopomaga piątka zabawnych dzieciaków.”

Nie umiem sobie tego wyobrazić tak bardzo, że chyba czym prędzej przeczytam.

Z autorów polskich – Nienacki i „Sumienie”, którego „bohater, pisarz z zawodu, jest ławnikiem w procesie o morderstwo. W związku z procesem i wyrokiem – jego przemyślenia, przeżycia, refleksje.”

Szczerze powiedziawszy, trochę się boję.

Można ewentualnie sięgnąć także po Stanisława Goszczurnego, znanego mi wyłącznie jako pisarza marynistycznego (jego książki o takiej tematyce mam zresztą w domu). Tymczasem z „Przekroju” dowiedziałam się, że pisał także rzeczy innego rodzaju, jak „Heron lubił dolary” – „zbiór 19 reportaży z kronik milicyjnych Wybrzeża – od włamań, kradzieży, oszustw po szpiegostwo i morderstwa. Czyta się.”

Jeśli Goszczurny pisał reportaże kryminalne tak samo jak Wanda Falkowska teksty do „Kroniki sądowej” w „Przekroju” to boję się jeszcze bardziej niż w przypadku Nienackiego.

Pochodzący z 13 lutego 1966 roku wpis w rubryce „Moda” sprawia niezwykle współczesne wrażenie. Być może – inaczej niż w przypadku lotów kosmicznych – pewne rzeczy są po prostu niezmienne. A może chodzi o to, kto dyktuje daną modę i dlaczego to robi?

W roku 1966 o modzie w „Przekroju” pisała Barbara Hoff i to wiele wyjaśnia. Mam w szafie jedną parę spodni sygnowaną jej nazwiskiem, kupioną 14 lat temu. Co roku wyciągam je i nieodmiennie się dziwię, że tak dobrze wyglądają i pasują. Podejrzewam, że tak będzie przez kolejnych dwadzieścia lat, o ile nie pięćdziesiąt (ale wtedy pewnie trzeba będzie je skrócić, gdyż się zdepczę). Patrząc zaś na liczące sobie 50 lat, zamieszczone w tym numerze „Przekroju” zdjęcia, mam ochotę natychmiast przywdziać któryś z prezentowanych kostiumików (najchętniej ten czerwony), mimo tego że bardzo kostiumów i w ogóle żakietów nie lubię.

A Hoff pisze – jakżeż ciągle trafnie! – o tzw. kobiecym stylu:

„Wiele kobiet b. młodych lubi się ubierać b. modnie: bawi je, żeby szybko włożyć ostatni krzyk. Potem to się trochę zmienia. Nabiera się doświadczenia w czym się dobrze wygląda, nabiera się gustu, swojego stylu, swoich upodobań. Wie się, czego nie cierpi bliski mężczyzna. Zauważyło się, w czym ma się sukces u znajomych panów. W czym się człowiek czuje cudownie, a w czym nijako.

Poza tym zmienia się dziewczyna w kobietę i chce wyglądać nie jak dziewczyna, lecz jak kobieta. I tu co sezon problem: „czy to jest kobiece?” (…)

Uwaga, styl na kobieco nie powinien być przestarzały. To najczęstszy błąd: ktoś sobie powie, że bardzo obcisły żakiet obszyty białym kotkiem pod szyją i bardzo ciasna spódnica zwężająca się ku dołowi, to jest coś super kobiecego i czuje się w tym jednostka jak ekstrakt kobiecości. Ale ba, jest to ekstrakt sprzed dziesięciu lat, już historyczny, a chodzi o to, by wyglądać kobieco a nowocześnie.

Bez względu na to co się nosi, czy sweterek ze spódnicą, czy komplet, czy sukienkę – wyglądają kobieco osoby zadbane, ale naprawdę i na co dzień. Nie można jeść ile i co chcąc, a włosy muszą być w idealnym porządku, trudno. Uwaga, zadbanie to nie znaczy makijaż na palec, nierozczesany tapir i masa sztucznej biżuterii.”

Żeby jednak nie zostawiać PT Czytelników w stanie niedointelektualizowania (kto to widział, żeby o modzie pisać, phi!), na zakończenie jak zwykle boski Saul Steinberg z cyklu o literach. Dla mnie B jak bomba.