A. Krawczyk "Napisz na priv", czyli polska proza kobieca mi nie służy

To było tak.

Życie dało mi w kość. Ostatnia lektura (omawiana u Ani „Opowieść podręcznej” M. Atwood) wyssała ze mnie wszystkie soki. Mąż wyjechał się szkolić, czyniąc mnie słomianą samotną matką. Potrzebowałam odtrutki. Już.

Ponieważ zaś jakiś czas temu okazało się, że Bazyl i ja najwyraźniej jesteśmy mentalnymi bliźniakami (mam nadzieję, że Bazyl za chwilę nie wyskoczy z dementi, bo koncepcja posta mi runie), postanowiłam zaufać Starszemu Bratu, który onegdaj wypowiadał się niezwykle pozytywnie o nieznanej mi autorce. Padło na „Napisz na priv”, bowiem inne tytuły były w mojej bibliotece wypożyczone, co sugerowałoby że naród poznał się na jakości twórczości.

I teraz będzie tak.

Nie lubię kopać zarówno tych autorów, którzy mieli dobre chęci, jak i tych, o których pozytywnie wypowiadał się Bazyl. Dlatego, kiedy przeczytałam na okładce wiadomość od autorki (czemu to znowu zrobiłam?!): „założyłam sobie, że historia ma być przede wszystkim zabawna, a czytelnik będzie się przy niej śmiać. Mam nadzieję, że mi się to udało”, powstrzymałam nerwowe drgania. Ba! Wykazałam się wręcz bohaterstwem, gdy nie cisnęłam dzieła w kąt, odczytawszy przesłanie od Moniki Szwaji (współwłaścicielki wydawnictwa SOL, które wydało książkę): „Napewno przyniesie dobry humor!” (pisownia oryginalna).

Około dwudziestej strony, gdy stało się jasne, że autorka naprawdę bardzo się starała, ale to naprawdę bardzo, bardzo, żeby książka była śmieszna i zabawna, tak bardzo, że przekroczyło to granice mojej wytrzymałości, przeżyłam chwilę zwątpienia. Wtedy został jednak wprowadzony nowy, niezły wątek i dałam sobie na wstrzymanie. W okolicach strony osiemdziesiątej byłam zdecydowana porzucić lekturę, ale przed oczami stanął mi Bazyl i wizja jego rozczarowanej miny skłoniła mnie do dalszej walki. Gdy jednak na stronie sto pięćdziesiątej drugiej pojawił się dialog, w którym główna bohaterka wyznała jako rzecz oczywistą, że czytała Sołżenicyna, po czym na zadane jej pytanie: „Co pani teraz czyta?” odpowiedziała: „Celine’a”, uznałam to za znak z niebios. Wyobraziłam sobie bowiem sytuację, w której ktoś pyta mnie „Co pani teraz czyta?”, a mi słowa więzną w gardle, gdyż przyznanie się do „napisz na priv” przekracza moje możliwości. Szczęściem dla autorki, w czasie gdy doszłam do owego wniosku, znajdowałam się na basenowych trybunach, tuż po rozpoczęciu zajęć pływackich mojego syna. 45 minut w tym miejscu naprawdę się dłuży. Doczytałam więc do końca, ale mam poczucie, że mogłam ten czas wykorzystać lepiej.

Wydaje mi się, że autorka przedobrzyła. Obejrzałam zamieszczone wyżej nagranie rozmowy, przeprowadzonej z nią podczas ostatnich Targów Książki w Krakowie i zobaczyłam bardzo sympatyczną kobietę, która robi wrażenie osoby dość konkretnej i poważnie traktującej pisanie. „Napisz na priv” jest jej debiutancką powieścią, o charakterze – jak sama określiła – obyczajowym. Teoretycznie powinnam być dobrym odbiorcą – wszak bohaterką jest kobieta nieco ponad trzydziestoletnia (jeśli przymkniemy oko na „nieco”, to ujdzie), matka małego dziecka (jeszcze nie zapomniałam, jak to było w piaskownicach), aktywnie korzystająca z sieci, w tym z forów internetowych (ten etap też przerabiałam, ze szczególnym uwzględnieniem forum laktacyjnego, do którego podchodziłam najpierw z nabożnym szacunkiem, a pod koniec już tylko wyłącznie z opadem szczęki). Najwyraźniej jednak nie jestem odbiorcą wystarczająco dobrym, bowiem irytowało mnie niemożebnie to, że jeśli bohaterka miała być wykształcona, to musiała ukończyć historię sztuki, i to w Bazylei; jeśli miała znać języki, to w ilościach hurtowych, a do tego wyłącznie biegle; jeśli miała być matką, to dziecka które niby wprowadzało zamęt w dotychczasowym życiu, ale tak naprawdę było ciche i nieszkodliwe (poza momentami, gdy było potrzebne, by wygłosić jakąś zabawną kwestię lub wprowadzić element humoru sytuacyjnego), nigdy nie chorowało i w tajemniczy sposób znikało, gdy niepracująca bohaterka, mająca pracującego męża, niechętną do bawienia dzieci siostrę, i raczej niemająca rodziców, potrzebowała akurat zrobić coś bez niego.

Na plus poczytuję natomiast pojedyncze pomysły, które w ilościach niehurtowych i bez machania transparentami „jestem zabawny” i „uwaga! śmiech!” wywołałyby wyłącznie pozytywne uczucia. Podobał mi się wątek dotyczący twórcy opowiadań i powieści grozy Łukasza Orbitowskiego, krążącego po Krakowie w poszukiwaniu autentycznych miejsc, do których można byłoby dopisać mrożącą krew w żyłach historię, i napawającego przez to spore grono osób przerażeniem. Trafnie oddała też autorka nastroje panujące na kobiecych forach, zwłaszcza tych dotyczących ciąży, wychowywania i karmienia dzieci.

Dlatego też dam jej chyba jeszcze jedną szansę. Przezornie nie sięgnę jednak raczej po drugą z książek podobno obyczajowych – „Magiczne miejsce” (z opisu na stronie autorki wynika, że wątkiem dominującym będzie porzucenie prawniczej kariery w stolicy i wyjazd na wieś w celu przekształcenia zrujnowanego pałacu w elegancki hotel, na co mogę tylko wykrzyknąć „ratunku!” i dać nogę). Wolę też ominąć łukiem „przezabawny” kryminał „Morderstwo niedoskonałe” (wybacz, Bazylu). Zamiast nich wybiorę raczej „prawdziwy” kryminał "Dziewczyna z aniołem", według zapewnień autorki osadzony mocno w krakowskich realiach i mający odniesienia do historii, które zdarzyły się naprawdę, albo zbiór opowiadań (także dwóch innych autorek - Marty Guzowskiej i Adrianny Michalewskiej) "Mordercze miasta", których akcja dzieje się w Krakowie, Wrocławiu i w Warszawie.

Agnieszka Krawczyk „Napisz na priv”, Wydawnictwo SOL, Warszawa 2009.