M. Musierowicz "Czarna polewka", "Sprężyna", "McDusia", czyli o nieuchronności kolejnych odcinków

Czasami zdarza się coś, co sprawia, że dostrzegamy rzeczy, których nie widzimy na co dzień, gdyż są zbyt oczywiste.

Że dzieci rosną i nie są już małymi, niesamodzielnymi stworkami, którym możemy narzucać swoje pomysły, lecz całkiem odrębnymi bytami, z własnym zdaniem i własnym życiem.

Że my się starzejemy i niekoniecznie możemy robić to wszystko, co robiliśmy kiedyś, bo albo nie wypada, albo za bardzo strzyka nam tu i ówdzie.

Że ci, którzy byli od zawsze obok nas, od tak dawna, że przestaliśmy doceniać ich obecność, któregoś dnia po prostu odeszli i już nigdy nie wrócą.

Trzy ostatnie jak dotąd tomy „Jeżycjady” wzięłam ze sobą na wakacje, uznając że znakomicie sprawdzą się w pierwszych dniach urlopu, gdy potrzebuję przede wszystkim miło spędzić czas, nie zastanawiając się zbytnio nad każdym przeczytanym słowem. W tej roli sprawdziły się znakomicie, choć jak się okazało dopiero teraz, jest w nich i sporo do zastanawiania.

„Czarna polewka” to opowieść o uczuciowych perypetiach najmłodszego jak na razie pokolenia Borejków – dzieci Gabrysi: Róży i Laury Pyziak, ale też i ich brata, Ignacego Grzegorza Stryby. Tytuł zwiastuje, że droga ku "żyli długo i szczęśliwie" będzie wyboista, zwłaszcza że w tym odcinku kucharzem – mającym w menu wyłącznie zupę dla niechcianych absztyfikantów – jest wyjątkowo jak na siebie stanowczy nestor rodu, Ignacy Borejko.

Rolę tytułowej „Sprężyny” z osiemnastej części serii wzięła natomiast na siebie córka Idy Borejko, dziewięcioletnia już Łucja Pałys. Faszerowana – jak wszyscy w tej rodzinie – łaciną, postanawia zostać prawdziwym „spiritus movens”, czyli w tłumaczeniu jej dziadka – sprężyną wydarzeń. Niezależnie od niej na podobny pomysł wpada też i sam dziadek, Ignacy Borejko, odkrywający w sobie powołanie do nowej roli życiowej - swata. W centrum zdarzeń ponownie znajdzie się też Laura Pyziak, choć w dość dobitny sposób przypomni o sobie również jej matka, Gabrysia.

Wreszcie „McDusia”, czyli pałająca niezdrową miłością do wysokokalorycznych potraw córka Kreski i prawnuczka profesora Dmuchawca, Magda. Przez dziesięć ostatnich dni roku 2009, kiedy to rozgrywa się akcja książki, przyjrzymy się między innymi przygotowaniom do ślubu Laury, gościnnym występom mojego ulubionego bohatera, Bernarda Żeromskiego oraz będziemy mogli uczestniczyć w duchowej przemianie Ignacego Grzegorza Stryby z lelosia i miągwy w prawie prawdziwego mężczyznę.
Tyle niezdradzającego niczego istotnego streszczenia, dalej będę jednak trochę spojlerować.

Dla mnie – a jak wynika z rozmów z moimi koleżankami, które tak jak ja wzrastały z kolejnymi tomami „Jeżycjady”, nie tylko dla mnie – najważniejszy w tej książce okazał się być wątek profesora Dmuchawca. Postaci, która nigdy nie była pierwszoplanową, a mimo to od pierwszej części stanowiła ważny element całego cyklu. Profesor jest już bardzo schorowany i po prostu stary, oczywiste jest więc to, że nie będzie żył wiecznie. Można jednak wiedzieć, że coś nastąpi i mimo to być tym zaskoczonym, a przede wszystkim zasmuconym.

McDusia w zasadzie nie znała swojego pradziadka (jak z typową dla siebie złośliwością zauważyła Ida Borejko: „częściej niż pradziadek widywał cię McDonald’s luba McDusiu”), a nawet wtedy, kiedy u niego przez jakiś mieszkała, nie umiała "złapać z nim kontaktu". Jest bardzo młodą osóbką, która nie żywi sentymentów, patrzy w przyszłość, nie zaś w przeszłość.

Można zarzucać tej części – podobnie zresztą, jak i poprzednim – że jest sentymentalna i oderwana od rzeczywistości. Że autorka przedobrzyła, że ileż można i że to już nie to samo, co pierwsze tomy, nie ta atmosfera, nie ci bohaterowie.

Tak, to zdecydowanie nie jest to samo. Wszystko się zmienia, my też i nasz świat, otaczający nas ludzie również, czy tego chcemy, czy nie. Nie mam pojęcia, jak odbierają tę książkę osoby, które przeczytały tylko kilka ostatnich przypadkowych części „Jeżycjady” i które są raczej w wieku Laury czy Józia Pałysa, niż którejś z córek Mili i Ignacego. Być może jednak faktycznie, bliższa będzie im mcdusina skłonność do frytek, niż moja do sentymentów.

Niewykluczone więc, że dla osób młodszych ta książka będzie o czymś innym niż dla mnie. A czuję to zwłaszcza dziś, kiedy musiałam pożegnać kogoś, kto był w moim życiu od bardzo dawna i o kim od pewnego czasu dobrze wiedziałam, że wkrótce umrze. Mimo braku zaskoczenia sytuacją, odczuwam podobny smutek jak ci, którzy w książce żegnali profesora Dmuchawca. 
Tak samo jak oni wiem też, że ślad który zostaje po tych, którzy odeszli, nie jest widoczny dla wszystkich. A nawet tym, którzy go widzą, będzie się coraz bardziej zacierał, przysłaniany stopniowo przez szereg nowych zdarzeń, nowych postaci.

Dlatego, tak samo jak w życiu, trochę boję się następnego odcinka.

Małgorzata Musierowicz „Czarna polewka”, „Sprężyna”, „McDusia”. Wydawnictwo Akapit Press.