W. Szekspir "Ryszard III", czyli znajdź różnice

Będąc początkującą, dbającą o – pardon za słowo - target blogerką, bardzo zmartwiłam się faktem, iż statystyki pokazują niezwykle niską liczbę odwiedzin mej strony przez osoby z tytułem profesora, bądź doktora habilitowanego (tak, tak, są statystyki o których się blogerom nie śniło!). Jako więc, że sięgam tam, gdzie wzrok nie sięga, postanowiłam czym prędzej odwrócić ten niekorzystny dla mnie trend.

Uwaga! Dziś będzie z górnej półki!

A teraz fragment dla doktorów, docentów, względnie magistrów. Maturzystów też zapraszam.

Tak naprawdę zaczęło się od pani Philippy Gregory, o której mało przyjaźnie wypowiedziałam się parę dni temu. Zmęczywszy się lekturą i wypociwszy nawołujący do lektury dzieł Szekspira wpis, pomyślałam, że w zasadzie, czemu by nie?

Kiedyś, o tak, panie i panowie, kiedyś to się Szekspira czytało. Jako że szczęśliwie weszłam w wiek dorosły mniej więcej w czasie, gdy wydawnictwo „W drodze” postanowiło zacząć wydawać sporo jego dzieł w genialnym przekładzie Stanisława Barańczaka, miałam używanie, oj miałam! Myślę zresztą, że na wieki wieków jestem już Barańczakiem skażona; robiłam kilka podejść do Słomczyńskiego, ale bez sukcesu. Gdybym miała wytypować najgenialniejszego tłumacza literatury anglojęzycznej, byłby to Barańczak, a potem długo, długo nikt (bardzo przepraszam wszystkich tłumaczy z języka angielskiego - może jak TAK przetłumaczycie „Kota Prota”, parę „Sonetów” i „Romea i Julię”, to będziemy mogli pogadać, ale na razie nie. No, drugie miejsce – ale to tylko z uwzględnieniem kategorii „za wytrwałość” – przyznałabym może Krzysztofowi Bartnickiemu).

Skoro więc „Ryszard III” tkwił u mnie na półce, sprawiając swym wyglądem wrażenie, że jest w stanie dziewiczym (czyżby w roku 1996 zapał do czytania Szekspira mnie opuścił?), postanowiłam wykorzystać wysłany przez panią Gregory impuls.

Na początku było dziwnie. Nie będę udawać, że ostatnio czytuję dramaty do poduszki. Ba, nie będę udawać, że w ciągu ostatnich… 10 lat przeczytałam choć jeden. (To straszne, ale wydaje mi się, że to prawda). Bardzo szybko jednak zaskoczyło i przypomniało mi się, czemu kiedyś tak to lubiłam.

Żeby jednak nie przynudzać (nawet profesorowie nie lubią nudziarstwa!), proponuję dziś ulubioną przez moje dzieci zabawę pod tytułem „znajdź różnice”.

Najpierw mała wprawka. Szukałam i szukałam, i Robin Hood okazał się być najbliżej epoki :) Zapraszam do zabawy!

  

         Po tym rozruchu (czy ktoś znalazł wszystkie różnice?), do rzeczy!

RÓŻNICA PIERWSZA: Książka Philippy Gregory jest długa (473 strony, gęstym drukiem), a dramat Szekspira krótki (choć to jeden z jego najdłuższych, o ile nie najdłuższych – 205 stron jak obszył, a przerw na stronach więcej niż słów!)

RÓŻNICA DRUGA: Philippa pisze bardzo chronologicznie, nie szczędząc detali. Czytamy, czytaaamy, czyyytaaammyyyyy… William bierze z faktów co chce, chronologię ma w głębokim poważaniu, a całość komasuje aż miło. Myk, myk i po wszystkim. Częstotliwość padania trupów znacznie wyższa, więc i emocje rosną.

RÓŻNICA TRZECIA: jak już wspominałam, bohaterowie u Gregory występują naprzemiennie pod różnymi imionami, nazwiskami, mianami, przez co połapać się nie sposób. U Szekspira jest prosto: ktoś jest albo Ktosiem (księciem Clarencem, lordem Riversem, lady Anną) albo Duchem Ktosia; przy czym w miarę rozwoju akcji Ktosiów ubywa, a Duchów przybywa…

RÓŻNICA CZWARTA: Gregory chyba trochę tego biednego Ryszarda lubi. Bo i dość przystojny, i pod koniec lekko wybielony charakterologicznie. Szekspir od początku wie, że to potwór i konsekwentnie nas do tego przekonuje. To „pokraczny, chromy kaleka”, który na samym początku tak się przedstawia:

„(…) ja, któremu cielesna szpetota

Nie daje prawa do owych igraszek,

Ba, do zerknięcia z podziwem w zwierciadło;

Ja, krzywy jak źle wybita moneta,

Niezdolny olśnić swą miłością żadnej

Z płochych nimf, które tu się przechadzają’

Ja, z harmonijnych proporcji i wdzięku

Odarty przez tę oszustkę, Naturę,

Zdeformowany i nie dokończony,

Wysłany w ludzki świat przedwcześnie, ledwie

Na pół sklecony, i to tak koślawo,

Że na mój widok ujadają psy (…)”   (akt I, scena 1)

Milutki, prawda?

RÓŻNICA PIĄTA: Jak już pisałam wcześniej, Pani Gregory nie tryska dowcipem. Za to Szekspir, i owszem. Fakt, w tym akurat dramacie okazji do śmiechu jest niewiele, ale jak już są, to jakżeż finezyjne. Któż inny niż Szekspir wpadłby na pomysł, aby dorzucić nieco dowcipu do dialogu dwóch Morderców w czwartej scenie pierwszego aktu?

RÓŻNICA SZÓSTA: Skoro przy finezji jesteśmy. W „Białej królowej” w zasadzie nie występuje. „Ryszard III” zachwyca i inspiruje. Następnym razem, gdy będę chciała wyrazić się do kogoś o nim samym niepochlebnie, zacytuję klasyka:

          „Wyrodku, tknięty palcem złego ducha,

          Ryjący wieprzu, od chwili narodzin

Na zawsze uczyniony synem piekieł

I niewolnikiem Natury; obelgo

Dla łona własnej matki; wieczna hańbo

Dla lędźwi ojca, ty cuchnąca szmato

Honoru, godna wzgardy”            (akt I, scena III)

I, że w tym miejscu wtrącę (w oczekiwaniu na Bazylową recenzję „Ślepego szczęścia”): ostatni raz w taki właśnie sposób zainspirowała mnie właśnie Joanna Chmielewska we wspomnianej książce; wyzwisk rzucanych przez Zygmunta (z „w galaktykę kopany” na czele) starałam się usilnie nauczyć na pamięć celem wykorzystania w praktyce.

RÓŻNICA SIÓDMA: Philippa nie poświęca koniom większej uwagi. William przeciwnie: ostatecznie dla Ryszarda koń okazuje się bardzo ważny; tak bardzo, że aż gotów był coś za niego oddać. Zaraz, zaraz, co to było…?

P.S. I jeszcze jedno. Jako że format książeczki jest poręczny, wzięłam ją ze sobą idąc z dziećmi na plac zabaw. Fajnie jest mieć całą ławkę dla siebie, gdy inne matki widząc rodzaj lektury biorą Cię za wariatkę… Gdybym miała ze sobą Gregory, to na pewno ktoś by się przysiadł!