W. Chotomska "Legendy polskie", czyli historii o lekturach ciąg dalszy

Dawno, dawno temu, za siedmioma morzami i siedmioma kominami był sobie kraj. Nie duży, nie mały, taki w sam raz. W owym kraju żyło wielu ludzi i wiele też było tam dzieci. Musiały one chodzić do miejsc zwanych szkołami, gdzie spędzały całe dnie, ucząc się latami tych wszystkich rzeczy, które dziś poznają w dniu urodzin, kiedy wszczepia im się czip XA59f.  Zaiste, dziwne to były czasy.

W każdym razie, jak pisał kronikarz Polonius Informaticus, dzieci w szkołach musiały – pośród innych zajęć – także czytać książki. Pewnie teraz zapytacie, cóż to znaczy „czytać książki”? Otóż, ówczesna ludność z nieznanych powodów ceniła sobie historie zapisane na papierze. Zamiast, jak to jest dzisiaj, zaaplikować sobie nocną iluminację, podczas której bezpośrednio domózgowo można wszczepić sobie opowieści zabawne, smutne, czy jakie kto tam akurat potrzebuje, dzieci ślęczały długimi godzinami nad kartkami papieru, pokrytymi dziwnymi znaczkami, usiłując odtworzyć na ich podstawie jakąś historię. Nic więc dziwnego, że zajęcie to (które nazywało się, przypomnijmy, czytaniem) nie cieszyło się w owych czasach zbytnim powodzeniem. I dorośli, i dzieci wykręcali się od niego, jak mogli. Niestety, jeszcze 100 lat musiało upłynąć, zanim rządzący państwami zrozumieli, że nie ma ono sensu. Do tego zaś czasu przemocą zmuszano dzieci do tych niecnych praktyk (dorośli szybciej wyzwolili się z władzy owego zabobonu).

Wróćmy jednak do naszej historii. Otóż, jak donosi wspomniany już wyżej kronikarz, młodszym dzieciom nakazywano czytać opowieści (zwane legendami) o tym, jak to onegdaj bywało. Na nic zdawały się protesty i krzyki. Na nic zdał się podstęp grupy rodziców, zrzeszonych w tak zwaną radę, którzy – przy pomocy sprytnych i obrotnych sprzedawców obwoźnych - próbowali choć trochę wyzwolić dzieci z cierpienia, zakupując każdemu uczniowi jako podarek na zakończenie nauki w poprzedniej klasie książeczkę milszą oku, bo cieńszą, a do tego bogato ilustrowaną. Niestety, można powiedzieć wręcz, że pomysł ten obrócił się przeciw nim, bowiem nie tylko że i tak nakazano czytać dużo obszerniejszą i trudniejszą pozycję, gdzie o zgrozo, ilustracje pojawiały się tylko co którąś kartkę, ale i sugerowano, że druga książka, skoro już zakupiona, to też powinna zostać przeczytana. Oj, straszne słychać było z niektórych domów jęki i wzdychania!

   

Jeśli ciekawi jesteście o czym też owe biedne dziateczki musiały czytać, to spieszę donieść, że przedstawiano im szereg opowieści o ich kraju, założonym podobno przy udziale trzech braci: Lecha, Czecha i Rusa, o żyjących w nim niegdyś dziwnych i strasznych stworach zwanych bazyliszkami czy smokami, o złych i dobrych władcach, jak Popiel czy Piast i Siemowit. Nie szczędzono im też historii mrocznych i strasznych, ukrytych pod pozorami bajek o zwierzętach – złotej kaczce czy sielawowym królu. Nie pomijano żadnego zakątka kraju – historie dotyczyły zarówno Krakowa, jak i Warszawy, Wieliczki i Raciborza, Kruszwicy oraz Mikołajek. Bohaterowie legend byli zarówno dorosłymi jak i dziećmi, szewcami lub rybakami, książętami albo chłopami. Opowiadano o nich przy tym na przemian wierszem i prozą. Tak, trudno sobie to dziś wyobrazić, jednak jest to najszczersza prawda.

Zapytacie pewnie, po co wam w ogóle opowiadam tę historię. Sama się nad tym zastanawiam. Może dlatego, że dzięki temu nie odejdzie ona w zapomnienie? Może zaś dlatego, żeby powiedzieć że w owych czasach znalazły się dzieci, które dzięki tym opowieściom polubiły owe dziwne zajęcie o nazwie czytanie. Niektóre dowiedziały się też czegoś więcej o tym, skąd są, gdzie żyją, tak jak wy teraz tego się dowiadujecie. Może więc, jeśli przypadkiem znajdziecie się na jakichś wykopaliskach z XXI wieku, rozejrzyjcie się czy nie będzie tam „Legend polskich” Wandy Chotomskiej. Szukajcie jednak koniecznie tych z ilustracjami Janusza Stannego - nie pożałujecie!

Wanda Chotomska "Legendy polskie", ilustrował Janusz Stanny; Wydawnictwo Jaworski, Warszawa.