K. Ishiguro "Nie opuszczaj mnie", czyli bez emocji

Jeśli zaczyna się znajomość z Kazuo Ishiguro od „Nokturnów”, nabiera się spaczonego spojrzenia na twórczość tego pisarza. Wątek muzyczny staje się bowiem dominujący.

źródło zdjęcia

Kim jest Judy Bridgewater, do licha? – zastanawiałam się w czasie czytania. Wydawało mi się, że po „Nokturnach” poznałam gust muzyczny Ishiguro, kierujący się w rejony, które znam akurat całkiem dobrze. Ze znanych mi Bridgewater w muzyce występuje jednak tylko Dee Dee, zaś Judy? Pierwsze słyszę.

Co innego z piosenką, którą owa Judy śpiewa w książce, a która jest mi dobrze znana. Wprawdzie moje pierwsze skojarzenie nie biegnie w stronę anglojęzycznej "Never Let Me Go", wykonywanej chociażby przez Dinah Washington, lecz raczej do Brela i jego genialnego "Ne me quitte pas", ale sens każdego z tych utworów jest zbliżony. Niewątpliwie też Ishiguro chodziło o ten pierwszy utwór - oryginalny tytuł książki brzmi bowiem właśnie "Never let me go", nie zaś "If you go away", jak tłumaczy się tekst piosenki Brela. Powyższa wiedza nie uczyniła mnie jednak wcale wiele mądrzejszą.

Nie wiem, czemu tytuł powieści brzmi właśnie tak. I czemu nawiązuje tak wyraźnie akurat do tego utworu. Podmiot piosenki (czy jednej, czy drugiej, bez znaczenia) ma uczucia, które nim targają i w tym akurat momencie wyznaczają cały jego świat. A bohaterowie Ishiguro? Hm.

We wszystkich czytanych przeze mnie recenzjach tej książki, ich autorzy zastrzegali się na samym początku, że są one (lub nie są, bo się postarali) spoilerami. Moim zdaniem to bez znaczenia, bowiem sam Ishiguro odkrywa karty w zasadzie na samym początku. Już w pierwszym rozdziale dowiadujemy się bowiem, jakie będą losy bohaterów, których poznamy dopiero za chwilę. Wiemy więc, że Kathy H., narratorka historii, żyje i jest opiekunką osób, które przebyły donacje, zaś Tommy i Ruth zostali dawcami, którymi zresztą i ona się opiekowała. Koniec, wielki finał był już na początku. Dawcy – donacje, przy odrobinie rozumu po przeczytaniu trzeciej strony wiemy już jak cała opowieść się skończy i o czym będzie.

Ishiguro stworzył świat alternatywny, osadzony jednak w przeszłości (w Anglii, pod koniec XX wieku), w której ziściły się najgorsze sny przeciwników manipulacji genetycznych. Aż dziw, że tej lektury nie wypisują oni na swych sztandarach; myślę jednak, że to wyłącznie skutek niedostatecznego oczytania.

Autor zmusza nas do postawienia sobie paru pytań, zastanowienia się nad tym, w którą stronę zmierzamy i czy aby na pewno każdy postęp jest dobry, ale czyni to w sposób, który nie porywa. Cała historia, opowiedziana bardzo szczegółowo (momentami nazbyt szczegółowo) jest w zasadzie beznamiętna. Narratorka zdaje nam relację ze zdarzeń, niewiele mówiąc o swoich uczuciach. Także i pozostali bohaterowie są raczej jałowi. Jedyną osobą, która wyłamuje się z tego schematu jest Tommy, ale i to tylko do czasu. Gdy dodać do tego niemal całkowitą bezwolność głównych postaci, które choć czasem podejmują próby poderwania głów, zwieszają je natychmiast z powrotem przy niepowodzeniu, okazuje się że w zasadzie i książka nie wzbudza zbyt gorących uczuć. Letniość przy takiej tematyce to zaś wada.

W trakcie czytania powieści nie pamiętałam, że została ona zekranizowana.

Filmu nie widziałam, ale po obejrzeniu trailera odniosłam wrażenie, że reżyser filmu dodał do niego to, czego mi zabrakło w książce. Nie wiem jednak, czy efekt nie jest zbyt prosty, oczywisty, amerykański, choć przecież nie mam też pojęcia, co tak naprawdę chciał osiągnąć sam Ishiguro. Tytułowe „nie opuszczaj mnie” wydaje mi się bowiem jedynie jego pobożnym życzeniem – chciałby, aby którakolwiek ze stworzonych przezeń postaci wypowiedziała kiedyś, do kogoś taką prośbę. Na próżno.

A co z Judy?

Pojawiła się w filmie i zaśpiewała piosenkę. Jednak nie swoimi ustami, lecz ustami Jane Monheit i całkiem inną piosenkę.

Kto więc chce, niech rozwiązuje tę zagadkę, ustępuję pola. W tym czasie spróbuję zaś dopaść gdzieś „Okruchy dnia”, aby wreszcie dowiedzieć się, dlaczego Ishiguro wielkim pisarzem jest.

Kazuo Ishiguro „Nie opuszczaj mnie”, Wydawnictwo Albatros Andrzej Kuryłowicz, Warszawa 2005.