Prezenty dla każdego, czyli o przedświątecznym (bez)sensie

Od paru dni przeżywam dysonans poznawczy.

Wprawdzie jak na razie przygotowuję się do świąt w sposób raczej umiarkowanie zaawansowany (kolejny raz powtarza ta się ta sama śpiewka: „jeśli chcesz wziąć urlop dzień przed świętami oraz po nich, musisz najpierw na to bardzo ciężko zapracować”), tym niemniej nawet ja nie jestem w stanie ignorować dobiegających zewsząd sygnałów.

I nic to, że wskazują one raczej na to, iż oto zbliżamy się do szczytowego momentu obchodów Dnia Wielkiego Konsumenta niż do czegoś, co kiedyś, bardzo dawno temu, zrodziło się na podłożu religijnym. Sygnał to sygnał, trzeba przynajmniej drgnąć.

Drgam więc za każdym razem, ilekroć w którejś z gazet widzę wkładkę poświęconą „najlepszym świątecznym prezentom”.

Może jestem dziwna, a może niegospodarna, jednakowoż nie tylko, że mnie na część proponowanych prezentów nie stać (a według skali podatkowej zaliczam się podobno do grupy najbogatszych osób w tym kraju), to jeszcze nie widzę sensu w kupowaniu „dla niej, dla niego i dla dzieci” podarków za kilkaset lub kilka tysięcy złotych sztuka. Pomijając już moralność takiego przedsięwzięcia, pojawia się bowiem pytanie: po co?

Wprawdzie autorzy bezpłatnego dodatku do tygodnika „Polityka” przekonują, że „to denerwujące, gdy koleżanka ma taką samą torebkę jak ty”, to jednak, patrząc na moją bardzo ładną skóropodobną torebkę, nabytą w jednej z sieci obuwniczych za kilkadziesiąt złotych, nijak nie mogę wzbudzić w sobie takiego poziomu zdenerwowania, który wywołałby u mnie niedające się usunąć pragnienie znalezienia pod choinką wartej 420 złotych „szytej na zamówienie, unikatowej torby, a w dodatku modnej i pojemnej”.

Gdy zaś widzę zdjęcie złotej zawieszki z cyrkoniami z informacją, że za jedyne 639 złotych wydane przez bliską mi osobę (wychodziłoby, że przez męża, z którym mamy wspólne konto, bo bogatego kochanka, póki co, się nie dorobiłam, a najwyraźniej powinnam) mogłabym podziwiać jak „światło odbija się we wnętrzu kamienia i powraca w postaci licznych wiązek, iskrząc się i błyszcząc”, wiem, że mimo iż zapewnia się mnie, że „mało kto pozostanie obojętny na urok tego zjawiska”, ja jestem nieczuła niczym głaz.

Od czasu przeczytania dodatku zadręczam się także, czy mój mąż nie obrazi się na świętego Mikołaja, gdy nie znajdzie pod choinką szytej w Polsce koszuli Agonista za jedyne 485 złotych. Jak przekonują twórcy dodatku, „mężczyzna, który ma ją na sobie, mówi (…) światu: „Jestem pozytywny, przedsiębiorczy, świadomy własnej wartości i siły. Nie jestem uprzedzony, raczej otwarty i wolny od stereotypów. Mam pasję. Nie boję się zmian”.

I jak on ma żyć, nie mając takiej koszuli, jak żyć?

Wreszcie, muszę wyznać, że czuję się nieswojo, że – mając na stanie ośmiolatka – nie doszłam nawet do sugerowanego przez twórców dodatku etapu „pierwszego tabletu dla dziecka”. Wystarczyło bowiem wydać 520 złotych, by maluszek mógł cieszyć się „udanym, markowym i niedrogim” tabletem „z 7-calowym ekranem oraz kamerami z przodu i tyłu (…), który bez zadyszki uruchomi filmy, gry, programy edukacyjne i zamruczy czysto kołysankę przez głośniczki Beats Audio”. Aż boję się pomyśleć, co wyrośnie z mojego dziecka, któremu kołysanki mruczeli wyłącznie rodzice, przy czym nie zawsze czysto i rzadko w stereo.

Wspomniałam jednak o dysonansie poznawczym.

Po pierwsze, można było go odczuć już przeglądając listy potrzeb rodzin, którym pomagano w ramach akcji „Szlachetna paczka”. Może gdyby takie listy zawczasu rozesłać po redakcjach „opiniotwórczych” gazet, choć kilka zawstydziłoby się i dałoby spokój z drukowaniem takich głupot, jak te wyżej przytoczone.

Od osób aktywnie zaangażowanych w tegoroczną „Szlachetną paczkę” wiem ponadto, że w mojej okolicy co najmniej kilku darczyńców okazało się umiarkowanie szlachetnych (co wyszło na jaw gdy rozpakowano dostarczone przez nich w glorii chwały prezenty, dla których bardziej adekwatną nazwą byłyby jednak "ochłapy"). Być może stało się tak dlatego, że po tym, jak już, z przywołanym poradnikiem w ręku, zakupili wszystkie niezbędne prezenty dla najbliższych, postanowili jednak zaoszczędzić, wobec czego dokonali cięć w puli „na dobroczynność”.

Po drugie, w piątek otwierano w moim mieście czwarty kolejny dyskont spożywczy jednej z dwóch najpopularniejszych w Polsce marek (oprócz tego są jeszcze dwa inne, innych marek). Kiedy przejeżdżałam obok o godzinie ósmej rano, przed wejściem stał zbity tłum, a samochody klientów nie tylko, że zajmowały cały, dość duży, parking sklepowy, to jeszcze stały we wszystkich możliwych (i niemożliwych także) do zaparkowania miejscach w promieniu 50 metrów. Nie wiem, czy tego dnia do zakupów dodawano gratisowe baloniki czy też stwarzano możliwość kupienia pomidorów za pół ceny, jednak nie mogę się oprzeć wrażeniu, że powinnam się zdecydować na którąś z opcji:

- albo jesteśmy bardzo bogatym społeczeństwem, któremu poprzewracało się w głowach,

- albo jesteśmy bardzo biednym społeczeństwem, które dla zaoszczędzenia paru złotych gotowe jest stoczyć bój w kłębiącym się tłumie.

Niezależnie jednak od tego czy za prawidłową uznamy pierwszą czy drugą odpowiedź, myślę że największe zyski społeczne przyniosłoby zlikwidowanie świąt.