A.Bikont, J.Szczęsna "Epitafia czyli uroki roztaczana przez niektóre zwłoki"

Nic tak nie leczy człowieka ze smutku i zadumy, jak kontakt ze służbą zdrowia.

Po dzisiejszym, kolejnym z cyklu (i niestety na pewno nie ostatnim) spotkaniu z przedstawicielami tejże, pomna także wczorajszej dyskusji u Beznadziejnie Zacofanego w Lekturze, postanowiłam wziąć sprawy w swoje ręce i zawczasu pomyśleć o jakimś skromnym, acz godnym epitafium.

Jako jednak, że za patosem nie przepadam, postanowiłam nie czerpać natchnienia z polecanych przez ZWL rzymskich wzorów (skądinąd bardzo ładnych, lecz przeraźliwie smutnych) i wybrałam pełną purnonsensu książkę Anny Bikont i Joanny Szczęsnej.

Autorki wykonały niewątpliwie olbrzymią pracę, przekopując się przez szereg źródeł – zarówno polsko-, jak i anglojęzycznych. Opisały również podjętą przez siebie onegdaj (na łamach „Gazety Wyborczej”) próbę wskrzeszenia owego gatunku poprzez wciągnięcie czytelników do epitafiumowej zabawy (nie, to nie jest oksymoron!).

Wśród twórców epitafiów wymieniane są same znakomite nazwiska: Tuwim, Hemar, Burns, Lec, Fredro, Morsztyn, Szczepkowski, Barańczak, Szymborska.

W książce znajdziemy między innymi:

- „prawdziwe” epitafia, pochodzące podobno z polskich, ale i zagranicznych nagrobków:

         „Tutaj nieszczęsny małżonek mój leży,

         Co stracił życie przez upadek z wieży.

         Ten, komu znana wysokość tej wieży,

         Łatwo głębokość mego smutku zmierzy.”

lub

         „Ot tobie masz!

        Umarł ojciec nasz.”

- epitafia układane dla zabawy, dla osób jeszcze w najlepsze żyjących:

         „Tu leży Minkiewicz Janusz.

         Nie budź go, o Panie!

         Kminek, piołun, anyż.

         Wytrzeźwieje. Wstanie.”   Stanisław Jerzy Lec

lub

          „Tu leży Andrzejewski Jerzy

        Położył się na ament

       przez popiół i diament.”  Tadeusz Kwiatkowski.

 - Niektóre z nich są niemiłosiernie złośliwe:

          „Zmarł Iwaszkiewicz Jarosław:

Prawdą a Bogiem,

Ty go, Partio, błogosław”

Krzyżyk na drogę.”  Jan Brzechwa,

 - inne po prostu śmieszne:

         „Tutaj leży chemik Dezydery,

         Który wypił aż po same dno

         Pełne wiadro H₂SO₄

         Myśląc, że to zwykła H₂O.”   Julian Tuwim

- część stanowi znakomite ćwiczenia z języka:

         „P.Lansing, amerykański podsekretarz stanu,

Zasnął w Panu.

Postawili mu pomnik cały z lazuli lapis

I napis:

„Tu leży amerykański podsekretarz stanu p. Dansing,

Były rym do słowa dansing”.”   Marian Hemar,

 - są wreszcie epitafia dla poszczególnych zawodów.

I tu – ze szczególną dedykacją dla redaktorów:

         „W walce z bykami byliśmy sami.

         Krulowo Świenta mudl się zanami.”

Ale żeby nie było, żem tendencyjna, jest i coś dla prawników:

         „Dziw nad dziwy,

         Cud prawdziwy,

         Tu leży prawnik, co był uczciwy.”

Na zakończenie coś, co – po lekkich zmianach – znakomicie nadawałoby się na moje epitafium dziś właśnie:

         „Tu leży ciało Emilii Brawo,

         Sygnalizowała, że skręci w lewo, a skręciła w prawo.”

I tu wyjaśnienie: kiedy wychodzi się z Kliniki Okulistycznej, zasadniczo powinno się przewidzieć, że wsiadanie do samochodu grozi… na szczęście tylko kolizją.

W zaistniałej sytuacji nie pozostało mi nic innego, niż tylko sklecić epitafium samodzielnie. Cóż, do Hemara mi daleko, więc tymczasem pozostaje tylko takie oto:

Tu leży momarta

(w tym stanie już grzechu niewarta).

Anna Bikont, Joanna Szczęsna „Epitafia czyli uroki roztaczane przez niektóre zwłoki”, Prószyński i spółka, Warszawa 1998.