G. Kasdepke "Ostrożnie!", czyli nie bójcie się, ta książka nie gryzie

Godzina dwudziesta z minutami. Szpitalny Oddział Ratunkowy. Ostry dyżur.

Karetki, nosze, ofiary wypadków, roztaczający niepowtarzalną woń bezdomni. Oraz Młodszy. Z Matką.

- Plose pani, plose pani, a ja mam kotka! – informuje każdą kolejną napotkaną osobę w białym kitlu.

Osoby w białym kitlu, jedna po drugiej, miękną na widok blondwłosego kilkulatka z dużymi niebieskimi oczętami.

- Tak? A gdzie masz tego kotka? – pytają, choć wokół tryska krew i uzyskanie odpowiedzi na to akurat pytanie nie wydaje się być w tej chwili najbardziej palące.

- W nosie! – radośnie oświadcza Młodszy. Który wcale nie jest źle wychowany.

Kotek, czyli bazia. Mała puszysta kuleczka, którą można się bawić, wkładając tu i tam. Na przykład do nosa. Uuups… Mamooooo!!!

Nie, nie wierzę w to, że gdybyśmy przeczytali „Ostrożnie!” przed, a nie po, to coś by to zmieniło. Nie jeśli chodzi o bazię w nosie. W innych jednak przypadkach nie byłoby to wykluczone.

Grzegorz Kasdepke opatrzył swoją książkę podtytułem: „wszystko, co powinno wiedzieć dziecko, żeby mogło bezpiecznie bawić się w domu”. Ach, gdyby wystarczyło przeczytać i wytłumaczyć! - z pewnością liczba wypadków z udziałem dzieci znacznie by się zmniejszyła. Nie jest to jednak takie proste. Niewątpliwie jednak trzeba o tym mówić, mówić i mówić, bowiem czasem upilnowanie (vide: bazia w nosie) okazuje się po prostu fizycznie niemożliwe.

Moje uczucia wobec pana Kasdepke falują. Początkowo (czyli jakieś cztery, pięć lat temu) byłam wyłącznie zachwycona tym, że jest polski autor, który umie przystępnym, ale i poprawnym literacko językiem wzbudzić zainteresowanie młodego czytelnika, pisząc przy tym o rzeczach często trudnych do wytłumaczenia dzieciom. Później jednak, po przeczytaniu siedmiu czy ośmiu jego książek (licząc wszystkie kolejne części Detektywa Pozytywki), odniosłam wrażenie, że kręcimy się w kółko i osiągnęłam lekki przesyt („Co to znaczy…” było tu kroplą, która przelała czarę). Pewnie nadal odpoczywałabym więc od autora, gdyby nie fakt, że „Ostrożnie!” jest obecnie lekturą drugoklasisty.

Drugoklasista, przez co obecnie należy rozumieć ośmio i dziewięciolatków, nie jest na pewno – uwaga, brzydkie słowo! – targetem tej książki. Według mnie jest ona przeznaczona dla dzieci młodszych – pięcio, sześcioletnich. Wskazuje na to zarówno prosty język, jak i główny bohater – przedszkolak, Dominik. Początkowo planowałam więc napisać post grzmiąco-gromiący (pt. kto dobiera lektury i co sobie przy tym myśli), jednak przemyślałam sprawę i zmieniłam zdanie.  

Bo może to dobrze, że mówi się w szkole o tak elementarnych sprawach?

Bo przecież nie wszyscy rodzice rozmawiają na takie tematy z dziećmi, a jeśli nawet to robią, czynią to wybiórczo.

Bo ta książka nie jest nachalnie dydaktyczna, a elementarne zasady są przekazywane mimochodem, w dowcipny sposób (przy tym nie za dowcipny, jak się to dzieje w „Co to znaczy…”), przy okazji opisywania różnych zdarzeń z życia wziętych.

Grzegorz Kasdepke, zamiast grozić palcem i straszyć, posłużył się prostym, ale znakomitym konceptem. Owszem, mamy do czynienia z wykładem (każdy z krótkich rozdziałów dotyczy jednego tematu: przytrzaskiwanych palców, klocków w nosie, oparzeń, skaleczeń, zabaw z gazem, elektrycznością czy ogniem, jedzenia rzeczy niekoniecznie jadalnych, zabaw na wysokości), jednakże wygłaszany jest on przez kilkuletniego Dominika, który samorzutnie podjął się misji nauczania nowego domownika - szczeniaka Juniora.

„Hau” – odpowiada Junior na większość kierowanych do niego pytań, a mi od razu nasuwa się analogia z Młodszym, który po wysłuchaniu tyrady na temat absolutnego zakazu wkładania czegokolwiek do nosa, stwierdził poważnie: „Tak, mamusiu, już rozumiem”, by za chwilę z niewinną miną zapytać „Ale do ucha to mogę, prawda?”

Na zakończenie mała uwaga na temat ilustracji.

źródło zdjęcia

Czytaliśmy wydanie I, opatrzone ilustracjami Moniki Frątczak-Rodak. Ilustracje sympatyczne, wykonane przy użyciu techniki łączenia rysunków ze zdjęciami (pewnie jakoś się to nazywa, ale nie mam pojęcia jak), dodatkowo wzmacniające wymowę tekstu.

Tymczasem na stronie wydawnictwa i w księgarniach obecnie można zobaczyć wyłącznie wydania kolejne, opatrzone ilustracjami Artura Gulewicza. Ilustracje inne (ja wolę jednak te pierwsze), ale przy okazji inna też szata graficzna samego tekstu. Więcej w nim bowiem zaznaczonych kolorowym drukiem i powiększonych zdań, przez co całość wydaje się zdecydowanie bardziej nowoczesna. Może to i jest jakaś metoda zachęcenia dzieci (i ich rodziców) do lektury? Pytanie tylko, na ile skuteczna, skoro w klasie Starszego i tak niemal żadnemu z rodziców nie chce się szukać któregokolwiek wydania?

Grzegorz Kasdepke „Ostrożnie!”, ilustracje Monika Frątczak-Rodak. Wydawnictwo Literatura, Łódź 2007.