J. Updike "Po kres czasu", czyli gdybym była starszym mężczyzną...

Gdybym była starszym mężczyzną, być może spodobałaby mi się historia o innym starszym mężczyźnie, który jeszcze może (choć i on tylko do czasu). 

Główny bohater powieści ma bowiem lat 66, zaś jego partnerki znacznie mniej, żeby nie powiedzieć: coraz mniej.

Nie jest to jednak książka o seksie. A przynajmniej nie tylko o seksie.

Gdybym była mężczyzną, może spodobałaby mi się opowieść zakotwiczona jedną nogą na polu golfowym, w świecie finansjery i pękatych portfeli, drugą zaś oparta o całkiem inne, bardziej pierwotne atrybuty męskości, jak strzelba i zbudowany w lesie szałas.

Główny bohater, pomimo że ma dostęp do każdej z wyżej wymienionych rzeczy, robi jednak na mnie wrażenie życiowego nieudacznika, którego losami nie jestem w stanie zainteresować się w żaden sposób. Ani go lubię, ani nie lubię, umiarkowanie mnie też ciekawi, co się z nim stanie. To niedobrze, skoro mówimy o literaturze i głównej postaci, wokół której osadzona jest akcja.

Nie jestem znawczynią twórczości Johna Updike’a. W latach późnolicealnych przeczytałam na pewno coś jego autorstwa, jednak za nic nie jestem sobie w stanie przypomnieć co. Którąś z książek o Króliku? Może. Nie umiem więc odnieść się, zrobić porównania, wyciągnąć całokształtowych wniosków.

Ta powieść robi na mnie wrażenie quasi-rozliczeniowej. Kompletnie jednak nie wiem, co z niej wynika, poza tym, że jest męcząca. Czytając ją zdecydowanie zbyt długo jak na niecałe 300 stron, zmęczyłam się niczym górnik na przodku.

Updike niewątpliwie miał jakiś zamysł. Istotną rolę w jego książce pełni bowiem przyroda i czas. Akcja zaczyna się pod koniec listopada jednego roku, zaś kończy w grudniu kolejnego. W międzyczasie autor serwuje nam szereg opisów natury, która jest kolejno uśpiona, rozkwitająca, żyjąca pełną piersią, więdnąca i ponownie usypiająca. Całość osadzona jest w niby realnym świecie, w USA w roku 2021, tuż po zakończeniu amerykańsko-chińskiego konfliktu nuklearnego. Gdy dodać do tego parę (bodajże trzy) zaskakujące i erudycyjne wstawki, w których autor raczy nas opowieściami snutymi m.in. przez starożytnego Egipcjanina czy towarzysza wędrówki świętego Pawła z Tarsu, wydawać by się mogło, że mamy do czynienia z lekturą niezwykłą, która na długo pozostanie w pamięci.

Może i pozostanie, jednak na pewno nie w mojej.

Nie wiem, co autor miał na myśli i do czego zmierzał (poza pokazaniem nieuchronności przemijania i miałkości człowieka, ale akurat o tym parę innych osób napisało znacznie lepiej i ciekawiej). Nie mam pojęcia, czemu służyły zabiegi rodem z literatury science-fiction, że przykładowo wskażę tylko na zagadkowo znikające postaci czy wprowadzenie do akcji wszystkożernych metalowych („nieorganicznych”, jak twierdzi autor) żyjątek. Ba! Tak naprawdę nie wiem nawet, jak ta książka się skończyła i dlaczego.

Może gdybym była starszym mężczyzną, wszystko byłoby dla mnie jasne. A może nie. Nie zamierzam się jednak tym specjalnie przejmować i zamartwiać. Panie Updike, czuję się dumna że poświęciłam panu aż tyle czasu. Każdą kolejną minutę, którą będę się zajmować tą książką będę jednak uważać za straconą. Pan wybaczy.

Jeśli ktoś po przeczytaniu powyższych słów odkrył w sobie duszę starszego mężczyzny, chętnie umożliwię mu skonfrontowanie się z tym rozpoznaniem, przesyłając książkę w prezencie (egzemplarz nówka sztuka, sztywna oprawa, śnieżnobiałe strony). Wystarczy wyrazić gotowość w komentarzu.

John Updike „Po kres czasu”, przełożyła Magdalena Konikowska. Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.