"Bajki samograjki", czyli jak radzić sobie w wieku przedemerytalnym

W naszym kraju jeszcze nie tak dawno 60-latek mógł cieszyć się zasłużoną emeryturą; jeśli dobrze się postarał, to nawet już od kilku lat.

Obecnie, z uwagi na przesunięcie granicy wieku emerytalnego, nie ma o tym mowy. (Ci, których od kilku lat, mimo upływu czasu, od emerytury niezmiennie dzielą trzy dziesięciolecia, z pewnością współodczuwają ból przeszywający klawiaturę, na której wystukuję te słowa.)

Od osób sześćdziesięcioletnich XXI-wieczny rynek oczekuje wykazywania się elastycznością, kreatywnością, przy jednoczesnej umiejętności praktycznego wykorzystywania swoich bogatych już doświadczeń zawodowych i dzielenia się nimi z młodszymi.

Nie jest lekko.

Premiera spektaklu „Bajki samograjki” według Jana Brzechwy w szczecińskim Teatrze Lalek „Pleciuga” została przygotowana z okazji 60-lecia istnienia tej sceny.

Nie było lekko.

Miało być – jak sądzę - elastycznie, kreatywnie i wielopokoleniowo.

Udało się, ale to czy stuprocentowe zrealizowanie tego planu oznacza super zabawę dla widzów, może budzić wątpliwości.

Z teatrem Anny Augustynowicz znam się od zamierzchłych czasów.

Pierwszy spektakl wyreżyserowany przez nią w szczecińskim Teatrze Współczesnym - „Klątwę”, widziałam bodajże pięć razy. Widziałam też wszystko inne, co reżyserowała w tym teatrze do końca ubiegłego wieku. Później nasze drogi nieco się rozeszły, wydaje mi się jednak, że wiem, czego można się po niej spodziewać.

Dlatego zdziwiłam się, gdy przeczytałam, że spektakl w „Pleciudze” proponowany jest dzieciom od lat czterech. Dziś, po obejrzeniu przedstawienia, wiem że moje zdziwienie miało uzasadnione podstawy.

Moim zdaniem to nie jest spektakl dla dzieci w takim wieku; w każdym razie nie przez pierwszą połowę.

Z „Bajek samograjek” został bowiem znakomity tekst, ale już na przykład typowo dziecięcej radości nie ma w przedstawieniu wiele. Kompletnie nie rozumiem też, dlaczego przez cały spektakl, łącznie z końcowym wyjściem, aktorzy (z dwoma czy trzema wyjątkami) mają upiornie poważne miny. Rozumiem, że to Sztuka, ale w końcu dla dzieci, czyż nie?

Być może patrzę (a raczej słucham) z perspektywy osoby skażonej wielokrotnym odsłuchiwaniem opartych o te same teksty znakomitych słuchowisk muzycznych, w których Brzechwę recytowały i wyśpiewywały chociażby Irena Kwiatkowska czy Barbara Krafftówna, a muzykę komponowali Stefan Kisielewski i Jerzy Wasowski. Znakomitej oprawie muzycznej i znakomitemu aktorstwu towarzyszyły też radość i zabawa.

Tymczasem spektaklowi Anny Augustynowicz w pierwszej jego połowie towarzyszy głównie zdumienie i nerwowe pochrząkiwanie osób, które chciałyby się roześmiać, ale nie wiedzą, czy przy tak ponurych minach aktorów to wypada.

Wydaje się też, że jeżeli teatr ma ciągle w swoim repertuarze „Kopciuszka” jako odrębny i samodzielny spektakl, to ktoś z osób nim zarządzających powinien pomyśleć i spośród czterech bajek samograjek do scenicznej adaptacji wybrać inną. Nie pomyślano jednak, wskutek czego moje dzieci, które „Kopciuszka” w wersji oddzielnej obejrzały w ubiegłym miesiącu, zaziewały się niemal na śmierć.

Wreszcie, jeśli adresujemy przedstawienie do tak małych dzieci, warto byłoby zrobić przerwę w trakcie. Nawet jeśli zaburzy to artystyczną ciągłość.

Małym dzieciom często chce się siku, drodzy Państwo. A jeśli chce im się siku, będą miały w nosie walory artystyczne Dzieła.

Natomiast, gdyby przedstawienie zaczynało się od drugiej z bajek, czyli „Czerwonego kapturka”, ten post pełen byłby wyłącznie ochów i achów.

Rytm, nowoczesna muzyka, tworzona na scenie przez samych aktorów, znakomite kostiumy i ruch sceniczny (przy pierwszej z bajek ruch zdawał się być wartością nadrzędną), momentami operowe popisy aktorów, dowcip (mimo ponurych min).

Mimo że znakomicie pamiętam starą wersję tej bajki z jej dość typową melodyjnością, z radością akceptuję taki rodzaj liftingu.

Umiejętnie wykorzystano też nowoczesne środki komunikowania się z widzem.

Po raz kolejny w „Pleciudze” na ekranie za plecami aktorów zobaczyliśmy multimedialną prezentację. Czerwony Kapturek rozmawiał zaś z Wilkiem niczym doświadczony uczestnik internetowych czatów, nie pamiętający jednak o zachowaniu czujności, niezbędnej z uwagi na to, że nie może być pewnym tego, kto tak naprawdę kryje się za ekranem komputera.

Byłam naprawdę pod wrażeniem.

I zastanawiam się teraz, czy to, że ani ja, ani moje dzieci nie pamiętamy zbyt wiele z „Kopciuszka”, jest spowodowane tym, że był on tak nijaki, czy też „Czerwony kapturek” okazał się na tyle wybitny, że go przyćmił.

Reasumując:

- dobrze było z okazji jubileuszu zobaczyć na scenie cały zespół „Pleciugi”, pełen znakomitych aktorów;

- lepiej byłoby jednak, gdyby na przyszłość nie brali wszystkiego śmiertelnie poważnie.

Poza tym i mimo wszystko, moim zdaniem „Pleciudze” zesłanie na emeryturę jeszcze długo nie grozi.

Teatr Lalek „Pleciuga” w Szczecinie, Jan Brzechwa „Bajki samograjki”.

Reżyseria – Anna Augustynowicz; scenografia – Marek Braun; kostiumy – Wanda Kowalska; Muzyka – Jacek Wierzchowski; choreografia – Zbigniew Szymczyk.

Występują: Mariola Fajak-Słomińska, Rafał Hajdukiewicz, Danuta Kamińska, Dariusz Kamiński, Katarzyna Klimek, Mirosław Kucharski, Paulina Lenart, Grażyna Nieciecka-Puchalik, Edyta Niewińska-Van der Moren, Maciej Sikorski, Janusz Słomiński, Krzysztof Tarasiuk, Zbigniew Wilczyński, Przemysław Żychowski.