J.Olech, E. Bąk "Kto ty jesteś?", czyli coś dla Polaka, nie tylko małego

„Napisz trzy zdania o tym, czym jest dla Ciebie Polska.” – takim zadaniem domowym został w minionym tygodniu uraczony Starszy.

Wiadomo. 11 listopada, Polska, Ojczyzna, Honor, Pamięć. Szereg wielkich słów, toteż i zadanie domowe dla ośmiolatków musi stać na odpowiednio wysokim poziomie.

- E, to proste! – wykrzyknął optymistycznie Starszy, po czym pochwycił spojrzenie Matki, w lot przypomniał sobie, że zadania domowe ma odrabiać samodzielnie i całkiem pesymistycznie opadł nad biurkiem.

- „Polska to dla mnie dom.” – szybko napisał w domowniczku, po czym zadumał się nad następnym zdaniem.

Po mniej więcej pół godzinie (spuśćmy zasłonę milczenia na to, co działo się w międzyczasie) w domowniczku pojawiło się drugie zdanie: „Polska dla mnie to piękny kraj.”

Można powiedzieć, że poleciał standardem.

Gdy bowiem spojrzeć na typowy program szkolnych i przedszkolnych akademii z okazji, okaże się że obfituje on w szereg wierszyków i piosenek sławiących piękno polskiej ziemi, jej przyrody, budowli wzniesionych ludzką ręką lub chociażby polskich barw narodowych.

Spora ich część znakomicie sprawdzała się także przed 1989 rokiem, z tą tylko różnicą, że deklamowane były raczej w lipcu, niż w listopadzie.

Bo oto Młodszy przez ostatni tydzień nieustannie recytował (ćwicząc przed przedszkolnym występem) piękny skądinąd wiersz Czesława Janczarskiego „Barwy ojczyste”, który niewątpliwie musiał powstać najpóźniej w 1971 roku (w tym to bowiem roku autor zmarł).

Z kolei w zdobytej ostatnio przeze mnie książce „Dzień dobry” (a trzeba nadmienić, że weszłam w jej posiadanie wyłącznie dzięki wzmiance uczynionej swego czasu przez Aine, która zresztą u siebie także omawia wybrane utwory zamieszczone w tym dziele), Wanda Chotomska wyśpiewuje uśmiechniętą, biało-czerwoną piosenkę, w której sławi „i wielki bukiet maków, i róże śnieżnobiałe”, zaznaczając zarazem, że „w miastach i wsiach znajdziemy biało-czerwone nuty”.

Do współczesności nie pasują tylko dwie rzeczy. Pierwszą – ostatnie dwa wersy – z łatwością można zmienić. Ostatnia zwrotka idzie bowiem tak:

„Słyszycie? Już śpiewamy

piosenkę uśmiechniętą.

Biało-czerwoną piosenką

witamy Lipcowe Święto.”

O Lipcowym Święcie (dawniej E.Wedel) wszyscy już dawno zapomnieli, a ślady po braniu udziału w jego obchodach zostały skrzętnie wymiecione ze wszystkich szuflad. Gdyby jednak zaśpiewać tak:

„Słyszycie? Już śpiewamy

piosenkę uśmiechniętą.

Biało-czerwoną piosenkę

na Listopadowe Święto.”,

podejrzewam że niejedna przedszkolanka odetchnęłaby z ulgą, mając wreszcie alternatywę dla nieszczęsnych „Barw ojczystych”.

Z drugą niepasującą rzeczą tak łatwo już nie pójdzie. W lipcu łatwo było bowiem rzucać i różami, i makami, tudzież „trzepotem białych żagli”. Tymczasem w listopadzie do głowy przychodzą wyłącznie czerwone światełka odblaskowe, w które winny być wyposażone wszystkie rowery, którymi poruszamy się po drogach podczas jesiennych szarówek oraz biała gorączka, ogarniająca część osób licytujących się na to, kto i dlaczego jest bardziej patriotyczny i polski.

Postawiona na takim tle książka obrazkowa, napisana przez Joannę Olech, zaś narysowana przez Edgara Bąka „Kto ty jesteś?”, wydaje się mieć więc szansę stać się pozycją uniwersalną. W sam raz na czasy, w których – o czym tak wielu zdaje się zapominać – już wywalczono i zdobyto, co trzeba było wywalczyć, a teraz wystarczy tego nie zaprzepaścić. Tylko i aż, bo w naszym kraju podejmowania zwykłych, nieheroicznych działań tylko po to, by działać dla wspólnego dobra, nie zwykło się utożsamiać z patriotyzmem.

„Patriotyzm nie ma koloru”, przewrotnie zaczynają autorzy, by jednak potem, na kolejnych stronach mimochodem nawiązywać do biało-czerwonej symboliki.

To prosty przekaz, zwracający uwagę na to, że Polska i patriotyzm to nie pojęcia, które wystarczy odkurzać raz w roku, z okazji święta (wszystko jedno, listopadowego czy lipcowego), a coś, nad czym pracujemy wszyscy. Naszymi małymi gestami. I w czym – w odróżnieniu od napuszonych akademii – znakomicie odnajdą się także dzieci.

Wypada także dodać, że autorzy nie unikają stawiania kłopotliwych pytań, a niekiedy mogą i zawstydzić niejednego dorosłego.

Tak, warto wiedzieć „o co chodzi z tym przewodem”, ale i warto – jak pisze Joanna Olech na okładce książki – „współdziałać dla współdobra”, biorąc „współodpowiedzialność za kraj”.

I chyba nie jest za wcześnie, by uczyć tego nasze dzieci, które – choć rosną na obywateli świata – nie powinny zapominać i o tym, że są Polakami.

Bo zapomniałam napisać, że ostatnie zdanie, jakie zapisał Starszy w domowniczku brzmiało:

„Polska to jeden z krajuw w Erłopie”.

 Joanna Olech, Edgar Bąk „Kto ty jesteś?”. Wytwórnia, Warszawa 2013.